Việt Nam là quốc gia đa tộc người, đa tôn giáo. Theo số liệu của Ban Tôn giáo Chính phủ, đến cuối năm 2023, Việt Nam có 43 tổ chức tôn giáo và 01 pháp môn tu hành (thuộc 16 tôn giáo nói trên) được Nhà nước công nhận hoặc cấp đăng ký hoạt động. Về cơ bản, các tôn giáo, tổ chức tôn giáo đã được công nhận hoạt động ổn định theo đúng hiến chương, điều lệ của tôn giáo mình, tuân thủ chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề phức tạp đang diễn ra trong đời sống tôn giáo ở Việt Nam.

Hình ảnh minh hoạ

Hiện nay, có rất nhiều các tổ chức, hội, nhóm trái pháp luật mang danh nghĩa tôn giáo. Có thể phân chia thành hai nhóm. Nhóm thứ nhất, có nguồn gốc hình thành liên quan đến các tôn giáo ở trong nước đã được Nhà nước ta công nhận như: “Tin lành Đêgar”, “Hà Mòn”, “Giáo hội Tin lành đấng Christ Việt Nam” có nguồn gốc và bản chất liên quan đến Tin lành, “Pháp môn Di lặc”, “Bửu tòa Tam giáo” có nguồn gốc và bản chất gắn với Phật giáo, Đạo giáo. Nhóm thứ hai, có nguồn gốc từ nước ngoài như: “Thanh Hải vô Thượng sư”, “Pháp luân công”, “Canh tân đặc sủng”, “Hội thánh Đức chúa trời”. Căn cứ theo danh nghĩa tôn giáo mà các hội, nhóm lợi dụng có thể chia ra làm hội, nhóm mới hình thành có “tính tôn giáo” như: “Amí Sara”, “Pơ Khắp Brâu” và hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp hình thành trong các tôn giáo truyền thống như: “Liên đoàn dân chủ Công giáo Việt Nam”, “Nhóm khối Nhơn sanh”, “Phật giáo Hòa Hảo thuần túy”…

Dù thuộc nhóm nào thì đặc điểm chung của các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp luôn tự coi mình là một tổ chức tôn giáo, giáo lý của họ chỉ là sự vay mượn hay chính xác hơn là xuyên tạc, bóp méo giáo lý của các tôn giáo theo hướng mê tín, dị đoan để phục vụ cho ý đồ của những kẻ cầm đầu; giáo lý, lễ nghi không có hệ thống và hoàn thiện như tôn giáo truyền thống, hàm chứa yếu tố mê tín, dị đoan, có màu sắc chính trị… Trên thực tế cho thấy một số phương thức, thủ đoạn cơ bản mà các thế lực thù địch lợi dụng hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp để phá hoại an ninh chính trị, xâm phạm trật tự an toàn xã hội nước ta thời gian gần đây như sau:

Thứ nhất, thông qua việc lập các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp như: “Hội đồng Liên tôn Việt Nam”, “Tin lành Đêgar”, các thế lực thù địch đã lôi kéo, mua chuộc quần chúng tín đồ để tập hợp lực lượng tiến hành các hoạt động gây mất ổn định tình hình an ninh trật tự, mà điển hình là vụ biểu tình, bạo loạn ở Tây Nguyên năm 2001, 2004 do “Tin lành Đêgar” phối hợp với các thế lực thù địch bên ngoài tiến hành. Một số hội, nhóm như: “Thanh Hải vô Thượng sư”, “Hà Mòn” còn tìm cách khoét sâu những sơ hở, hạn chế, thiếu sót của chính quyền và cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo để vu cáo Nhà nước Việt Nam vi phạm dân chủ, nhân quyền, kích động tư tưởng ly khai, tự trị. Đáng chú ý, “Hội thánh Đức Chúa trời” dù chỉ mới xuất hiện tại Việt Nam không lâu nhưng đã phát triển mạnh và hoạt động bất hợp pháp ở hơn 20 tỉnh, thành phố với hàng ngàn người tham gia, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội, gây tâm lý bức xúc, hoang mang trong một bộ phận quần chúng và tín đồ các tôn giáo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Thứ hai, số đối tượng cầm đầu các hội, nhóm lợi dụng chiêu bài tôn giáo và dân tộc để thâm nhập, lừa mị, lôi kéo, tập hợp đồng bào dân tộc thiểu số hình thành hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp trên địa bàn nhằm thành lập các tổ chức phản động trong vùng dân tộc thiểu số. Cụ thể như: Thành lập hội nhóm “Tin lành của người Mông” để hình thành “Nhà nước Mông” ở Tây Bắc; thành lập “Phật giáo Nam tông Khmer” để hình thành “Vương quốc Chăm pa” ở vùng dân tộc thiểu số Nam Trung Bộ, hình thành “Nhà nước Khmer Kapuchea Krom” ở Tây Nam Bộ; thành lập “Tin lành Đêgar” để hình thành “Nhà nước Đêgar” ở Tây Nguyên; kích động gây mâu thuẫn, chia rẽ giữa những người có đạo với quần chúng nhân dân, ảnh hưởng đến khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Thứ ba, số đối tượng cầm đầu, cốt cán trong các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp lợi dụng hạn chế, thiếu sót của chính quyền trong thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo hoặc lợi dụng việc cơ quan chức năng thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, đền bù giải phóng mặt bằng, xử lý các đối tượng lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng vi phạm pháp luật nhằm vu cáo Việt Nam vi phạm dân chủ, nhân quyền tạo cớ để bên ngoài can thiệp vào nội bộ ta.

Thời gian tới, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng ngừa đấu tranh với hoạt động của các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp, chúng ta cần xây dựng, củng cố hệ thống chính trị vững mạnh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tiếp tục thực hiện hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế, xã hội vùng dân tộc thiểu số; xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững mạnh.

Bên cạnh đó, vừa làm tốt công tác đấu tranh, phòng ngừa sự hình thành, phát triển của hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp, vừa đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền tự do, tín ngưỡng tôn giáo của Nhân dân trên cơ sở pháp luật; tăng cường xây dựng đời sống văn hóa tinh thần phong phú, lành mạnh cho quần chúng nhân dân, tạo sức đề kháng, miễn dịch mạnh mẽ trước hoạt động lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng và việc thành lập hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp.

Ngoài ra, cần tập trung nâng cao nhận thức cho quần chúng nhân dân, tín đồ, chức sắc tôn giáo về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và bản chất của các hội, nhóm tôn giáo, âm mưu, ý đồ của số đối tượng cầm đầu lợi dụng các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp để xâm phạm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương. Làm tốt công tác đấu tranh với số đối tượng cầm đầu của các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp.

Cần chú trọng công tác tuyên truyền, đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc, vu cáo Việt Nam về vấn đề dân tộc, dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo; ngăn chặn, vô hiệu hóa không để các tổ chức cá nhân phản động lợi dụng không gian mạng móc nối, liên kết, đào tạo, lôi kéo người dân tham gia các hội, nhóm tôn giáo bất hợp pháp, đảm bảo đời sống tín ngưỡng tôn giáo trên địa bàn. Đồng thời, khuyến cáo người dân, khi phát hiện các hành vi tuyên truyền mê tín, dị đoan, lợi dụng hoạt động tôn giáo để trục lợi cần nhanh chóng báo cho chính quyền địa phương và cơ quan chức năng để đấu tranh, ngăn chặn, không để hình thành các hội, nhóm tôn giáo trái pháp luật.