Trong bối cảnh xã hội hiện nay, cùng với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, truyền thông với số lượng đông đảo người sáng tạo nội dung số thì “truyền thông bẩn” trên không gian mạng đã trở thành một vấn nạn đáng lo ngại, gây ra những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng. “Truyền thông bẩn” có thể được hiểu là thuật ngữ mô tả những hoạt động truyền thông thiếu minh bạch, bóp méo sự thật hoặc cố ý lan truyền thông tin sai lệch nhằm thao túng dư luận, hạ bệ uy tín, danh dự của cá nhân, tổ chức, thậm chí kích động gây chia rẽ trong một đơn vị, tổ chức theo phạm vi hẹp và rộng hơn là vùng miền, địa phương, quốc gia, dân tộc. Những hành vi này không chỉ vi phạm các chuẩn mực đạo đức, pháp luật mà còn gây ra những hậu quả nặng nề đối với toàn xã hội và đất nước.

Hiện nay, “truyền thông bẩn” trên không gian mạng xuất hiện dưới nhiều hình thức, nội dung, tác động đến nhiều đối tượng khác nhau. Một trong những hình thức phổ biến nhất là tin giả (fake news), những thông tin sai sự thật, không có căn cứ được lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội, các phương tiện thông tin truyền thông trên không gian mạng với mục đích đánh tráo nội dung, đánh lừa người tiếp cận hoặc gây hoang mang trong dư luận xã hội. Tin giả thường được lan truyền nhanh chóng, rộng rãi trên các trang mạng xã hội, nơi mà việc kiểm duyệt nội dung gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, khi một số cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng các kênh truyền thông trên không gian mạng để tung tin đồn sai sự thật, những thông tin bị bóp méo hoặc cắt ghép để tạo ra một hình ảnh sai lệch về thực tế, nhắm vào các đối thủ hoặc những cá nhân, tổ chức dẫn đến sự hiểu sai bản chất, nhằm “đánh sập” uy tín hoặc gây phức tạp tình hình dư luận. Đặc biệt, “truyền thông bẩn” tấn công hạ bệ uy tín, danh dự của cá nhân cũng trở nên phổ biến với việc sử dụng truyền thông trên không gian mạng để công kích cá nhân, như vu khống, bêu xấu, lăng mạ, làm nhục hay tiết lộ thông tin riêng tư, làm tổn hại đến danh dự và đời sống cá nhân của người bị tấn công.

Những hệ lụy của “truyền thông bẩn” trên không gian mạng không chỉ dừng lại ở việc ảnh hưởng tiêu cực đến những cá nhân, tổ chức bị nhắm đến mà còn lan rộng ra toàn xã hội với sự tiếp tay của cái được gọi là “quyền lực tối thượng của cộng đồng mạng”. Ảnh hưởng tiêu cực đó, dẫn đến sự mất niềm tin vào truyền thông. Khi người dùng mạng xã hội thường xuyên bị tiếp xúc với thông tin sai lệch thì niềm tin vào các phương tiện truyền thông nói chung bị suy giảm, dẫn đến sự hoài nghi đối với tất cả các nguồn tin, kể cả những nguồn tin chính thống và đáng tin cậy. Không chỉ vậy, tin giả và thông tin sai lệch còn có thể kích động sự thù hận, phân biệt đối xử và gây chia rẽ trong cộng đồng. Những nạn nhân của “truyền thông bẩn” có thể bị tổn hại nghiêm trọng đến uy tín cá nhân, thậm chí ảnh hưởng đến sự nghiệp và đời sống riêng tư của họ. Trong một số trường hợp, “truyền thông bẩn” còn gây tổn thất nặng nề về kinh tế khi tin giả ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của các doanh nghiệp hoặc thị trường chứng khoán, tài chính. Nguy hiểm hơn, là các thế lực thù địch, các loại đối tượng triệt để sử dụng “truyền thông bẩn” trên không gian mạng, gia tăng các hoạt động tán phát tin giả, xấu độc, các phát ngôn gây thù ghét, nói xấu, phỉ báng, vu khống, bịa đặt, kỳ thị dân tộc, tôn giáo, kỳ thị vùng miền để thực hiện âm mưu, thủ đoạn phá hoại nền tảng tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, kích động chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tin giả (Fake news) tràn lan trên mạng xã hội

Hình ảnh thông tin sai sự thật lan truyền trên mạng xã hội

Trước thực trạng trên, trong thời gian qua, với chức năng là đơn vị quản lý nhà nước về an ninh trật tự trên lĩnh vực văn hóa, thông tin, truyền thông, Phòng An ninh Chính trị nội bộ Công an tỉnh đã tiếp nhận và phối hợp xử lý 05 trường hợp lợi dụng mạng xã hội để đưa cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân. Đồng thời đấu tranh gỡ bỏ nhiều thông tin xấu, độc, giả mạo, sai sự thật trên các trang mạng xã hội.

Để ngăn chặn, đẩy lùi và xóa bỏ “truyền thông bẩn” trên không gian mạng, trong thời gian tới cần có những biện pháp đồng bộ và sự phối hợp các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức truyền thông và toàn xã hội. Hơn hết, người dân cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng dịch vụ mạng xã hội; cần chủ động trang bị kiến thức để phân biệt tin thật và tin giả, xác định nguồn cung cấp thông tin chính thống, tin cậy, đồng thời thực hiện nghiêm các quy tắc ứng xử và quy định trong việc cung cấp, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội.

Hiện nay, pháp luật đã có quy định cụ thể về việc xử lý đối với các hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật. Theo đó: Hành vi lợi dụng mạng xã hội để đưa cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân có thể bị phạt tiền đến 20.000.000 đồng theo Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử (được sửa đổi, bổ sung một số điều bởi Nghị định số 14/2022/NĐ-CP ngày 27/01/2022). Bên cạnh đó, tùy vào hành vi cụ thể cũng như hậu quả do hành vi đó gây ra mà có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với các tội: Tội vu khống (Điều 156); Tội làm nhục người khác (Điều 155); Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác (Điều 159); Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân (Điều 331)…