1. Tại Điều 4, Luật Đất đai năm 2013 của Nhà nước ta có quy định: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất theo quy định của Luật này”. Việc xác định chế độ sở hữu toàn dân về đất đai của Đảng và Nhà nước là khách quan, phù hợp với tính chất định hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, giảm các nguy cơ làm kiệt quệ tài nguyên đất, kiềm chế sự bất bình đẳng trong xã hội, đồng thời tạo cơ sở, công cụ pháp lý quan trọng đối với công tác quản lý nhà nước về đất đai, nhất là trong thực hiện các chính sách phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đồng thời, Điều 12, Luật Đất đai năm 2013 cũng đã quy định “Những hành vi bị nghiêm cấm” như: Lấn chiếm,  hủy hoặc đất đai; Vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được công bố; Không sử dụng đất, sử dụng đất không đúng mục đích; Sử dụng đất, thực hiện giao dịch về quyền sử dụng đất mà không đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền…

Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, các cấp, các ngành chức năng đã quan tâm chỉ đạo, tăng cường công tác quản lý, sử dụng các loại đất trên địa bàn tỉnh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo công ăn việc làm cho người lao động, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội tại địa phương cũng như lập các dự án, bố trí đất ở và đất sản xuất cho người đồng bào dân tộc thiểu số và người dân di cư tự do đến làm ăn, sinh sống trên địa bàn tỉnh. Các ngành chức năng của tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng như các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đồng thuận với chủ trương giải quyết của các cấp chính quyền, tự nguyện trả lại đất, khắc phục hậu quả do hành vi vi phạm gây ra. Đồng thời, cơ quan chức năng đã tiến hành thiết lập hồ sơ nhiều vụ việc vi phạm về đất đai, ban hành các quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả và cưỡng chế áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, buộc tháo dỡ các công trình, kiến trúc, nhổ bỏ các loại cây trồng trên diện tích đất lấn, chiếm, không đúng mục đích. Việc làm trên thể hiện sự quyết liệt của các cấp chính quyền trong xử lý các vấn đề về đất đai, bảo đảm tính nghiêm minh, thống nhất của pháp luật, được quần chúng nhân dân ủng hộ, góp phần bảo đảm an ninh trật tự tại địa phương.

2. Tuy nhiên, công tác quản lý, sử dụng đất lâm nghiệp của một số cơ quan, đơn vị chức năng có thời điểm còn bộc lộ một số hạn chế, thiếu sót dẫn đến tình trạng người dân lấn, chiếm diễn ra trong thời gian dài, diện tích lớn, gây rất nhiều khó khăn trong công tác xử lý, giải quyết. Điển hình là vụ việc lấn, chiếm, sang nhượng, sử dụng trái phép đất lâm nghiệp tại các Tiểu khu 267, 268 xã Ea Bung, huyện Ea Súp. Theo kết quả rà soát, thống kê, hiện có 103 hộ với 508 khẩu (hầu hết là người đồng bào DTTS) lấn, chiếm, sử dụng trái phép hơn 500ha đất rừng để trồng các loại cây công nghiệp, cây ăn trái và các loại cây nông nghiệp ngắn ngày; xây dựng trái phép 59 công trình (chòi rẫy, lán trại, nhà ở…) trên các diện tích lấn chiếm. Đáng chú ý, một số đối tượng đã lợi dụng tình tình trên để tổ chức lấn chiếm đất rừng với diện tích, quy mô lớn; tổ chức mua bán, sang nhượng trái phép đất lâm nghiệp; làm phát sinh nhiều vụ tranh chấp, khiếu kiện, sử dụng các loại hung khí nguy hiểm (súng tự chế, dao rựa, mã tấu…) để thanh toán, chém giết lẫn nhau liên quan đến việc đất lấn chiếm đất rừng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương.

Theo tìm hiểu, diện tích đất rừng bị các hộ dân lấn chiếm được UBND tỉnh Đắk Lắk cho Công ty Cổ phần địa ốc Thái Bình Phát thuê vào năm 2012 để thực hiện dự án cải tạo rừng, khoanh nuôi, quản lý bảo vệ rừng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dự án, Công ty Cổ phần địa ốc Thái Bình Phát đã buông lỏng quản lý, để người dân lấn chiếm, canh tác, sang nhượng trái phép. Trước tình hình trên, năm 2017 UBND tỉnh đã ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đã cho Công ty Cổ phần địa ốc Thái Bình Phát thuê và bàn giao diện tích này cho UBND huyện Ea Súp quản lý theo quy định.

Khu đất thuộc Dự án của Công ty CP địa ốc Thái Bình Phát bị người dân lấn chiếm để canh tác và xây dựng các công trình trái phép

Liên quan đến vụ việc này, chính quyền địa phương đã phối hợp các ban, ngành liên quan đã tổ chức tuyên truyền, vận động người dân chấp hành tuân thủ chính sách pháp luật của Nhà nước về đất đai cũng như đồng thuận với chủ trương giải quyết của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, tự nguyện trả lại đất đã lấn chiếm, khắc phục thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra. Tuy nhiên, đa số những người vi phạm không chấp hành các chủ trương giải quyết của chính quyền địa phương, tiếp tục xâm canh, lấn chiếm đất rừng, hủy hoại rừng để lấy đất làm nương rẫy. Các hành vi trên đã vi phạm Điều 12, Luật Đất đai năm 2013; các tổ chức, cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt theo quy định tại Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ “Về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai”. Đối với các sai phạm nghiêm trọng, các cá nhân, tổ chức vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định. Mới đây nhất, tháng 4/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh bắt tam giam đối với 28 bị can (trú tại các xã Ya Tờ Mốt, Ea Lê và Ia R’vê, huyện Ea Súp) về tội hủy hoại rừng theo quy định tại Điều 243 Bộ Luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Đáng chú ý, đây là vụ hủy hoại rừng với quy mô lớn nhất từ trước từ trước đến nay được phát hiện trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, diện tích rừng tự nhiên có chức năng là rừng sản xuất bị hủy hoại lên đến hơn 424ha thuộc địa giới hành chính xã Ya Tờ Mốt, huyện Ea Súp. Vụ án đang tiếp tục được điều tra, làm rõ để xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Hiện trường vụ hủy hoại hơn 424ha rừng tự nhiên có chức năng là rừng sản xuất tại xã Ya Tờ Mốt, huyện Ea Súp

3. Để làm tốt công tác quản lý nhà nước về đất đai và bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, ngoài việc tiến hành thiết lập các hồ sơ vi phạm hành chính, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, tháo dỡ các công trình, kiến trúc vi phạm… chính quyền địa phương sẽ phối hợp các ban, ngành liên quan cương quyết thực hiện thu hồi lại diện tích đất lâm nghiệp đã bị xâm canh, lấn, chiếm tại Tiểu khu 267, 268, xã Ea Bung, huyện Ea Súp cũng như tại các địa phương khác, đồng thời triển khai các phương án quản lý, sử dụng theo đúng quy định của pháp luật; xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm trong quá trình quản lý, sử dụng đất đai và các tổ chức, cá nhân lợi dụng vụ việc để tuyên truyền, xuyên tạc, lôi kéo, kích động chống phá gây mất an ninh trật tự, vi phạm pháp luật Việt Nam.

Người dân trên địa bàn huyện Ea Súp nói riêng và tỉnh Đắk Lắk nói chung cần tìm hiểu, nắm vững, chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của địa phương; thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật, nhất là các quy định liên quan đến đất đai, tài nguyên và môi trường; có thái độ hợp tác, đồng thuận với các chủ trương và biện pháp giải quyết của cấp có thẩm quyền theo quy định; chấm dứt các hành vi xâm canh, lấn chiếm đất rừng, chặt phá, hủy hoại rừng để lấy đất làm nương rẫy, sang nhượng đất lâm nghiệp trái phép và các vi phạm pháp luật khác có liên quan. Bên cạnh đó, cũng không  không vì các lợi ích, bức xúc cá nhân hoặc nghe đối tượng xấu kích động mà có hành vi chống đối lại các lực lượng chức năng, dễ làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của bản thân, gia đình và xã hội. Đặc biệt, người dân cần nâng cao cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn, hoạt động tuyên truyền, xuyên tạc, chia rẽ, kích động của các thế lực thù địch và các phần tử bất mãn, chống đối, không để bị lợi dụng, lôi kéo tham gia các hoạt động gây rối, gây mất an ninh trật tự, vi phạm pháp luật./.