Ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, tội phạm ngày càng có xu hướng sử dụng thủ đoạn tinh vi, liên quan đến công nghệ thông tin. Những vụ án hình sự mà trong đó đối tượng sử dụng phương tiện điện tử, thiết bị công nghệ để thực hiện tội phạm ngày càng có xu hướng gia tăng; diễn ra ở nhiều loại tội ví dụ như tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội môi giới mại dâm, tội đánh bạc, tội trộm cắp tài sản.... Vấn đề phát hiện, bảo quản, đánh giá và sử dụng loại nguồn chứng cứ này rất khó khăn vì phụ thuộc vào thời gian, quá trình thiết lập lưu trữ, thiết bị lưu trữ và khi bị phát hiện, tội phạm có thể xóa, sửa nhanh chóng nhằm tiêu hủy, thay đổi dữ liệu điện tử dẫn đến rất khó thu thập, phục hồi chứng cứ trong các vụ án. Dữ liệu điện tử là một trong những nguồn chứng cứ mới được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự. Kết quả điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự thời gian qua đã cho thấy giá trị chứng minh chân thực, khách quan của dữ liệu điện tử; góp phần vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm giai đoạn hiện nay. Do đó, việc thu thập, khai thác, sử dụng nguồn chứng cứ này để chứng minh trong các vụ án cần phải được coi trọng.

Ngày 20/8/2020 công tác giám định kỹ thuật số - điện tử chính thức được triển khai với các nội dung như: Giám định video, hình ảnh; khôi phục, trích xuất dữ liệu trên điện thoại di động và các thiết bị lưu trữ; trích xuất dữ liệu server từ thiết bị giám sát hành trình…. Cán bộ thực hiện công tác giám định kỹ thuật số - điện tử phải có trình độ chuyên môn phù hợp, cùng với đó là sự hỗ trợ của các phương tiện, thiết bị hiện đại và một phần quan trọng là phải có nhiệt huyết với nghề, đam mê nghiên cứu những cái mới, những vấn đề khó thì mới tìm được những dữ liệu điện tử như tin nhắn, hình ảnh, âm thanh, video được lưu, truyền tải trong các thiết bị kỹ thuật số để đưa ra những kết luận giám định chính xác nhất.

Đến nay, Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Đắk Lắk đã tiếp nhận giám định hơn 400 vụ việc. Số vụ việc trong lĩnh vực giám định kỹ thuật số điện tử có xu hướng ngày càng tăng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Trong quý I/2023 tiếp nhận 31 vụ việc đến quý I/2024 tiếp nhận 67 vụ việc, các vụ việc này có yêu cầu rất đa dạng. Trong đó có những vụ án như: sử dụng phương tiện, thiết bị công nghệ để soạn thảo, truyền bá nhằm nói xấu, bôi nhọ danh dự lãnh đạo tỉnh; Cá độ bóng đá mùa World Cup 2022 xảy ra tại thị xã Buôn Hồ; đánh bạc xảy ra tại huyện Cư Kuin, Krông Ana, Buôn Đôn; mại dâm tại thành phố Buôn Ma Thuột…. Lúc này nhiệm vụ của giám định viên thực hiện giám định Kỹ thuật số điện tử là tìm ra được những tin nhắn, video, hình ảnh, nhật ký cuộc gọi… của các đối tượng liên lạc với nhau để làm chứng cứ cho Cơ quan điều tra giải quyết vụ án.

Khôi phục, trích xuất dữ liệu trên điện thoại di động trong vụ đánh bạc

Giám định kỹ thuật số - điện tử là lĩnh vực mới được triển khai trong 4 năm trở lại đây nên gặp một số khó khăn như: số lượng vụ việc nhiều mà giám định viên ít (hiện tại chỉ có 01 giám định viên); trang bị, phương tiện phục vụ công tác giám định còn thiếu. Vì vậy, sau mỗi vụ việc, giám định viên cùng các trợ lý thường dành thời gian họp tổ để đúc rút kinh nghiệm, cách làm hay, ý tưởng mới của mỗi thành viên để cho công tác giám định ngày càng hiệu quả hơn.  

Trong thời gian tới, tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường và gia tăng về số lượng đòi hỏi lực lượng Kỹ thuật hình sự nói chung và các giám định viên trên lĩnh vực kỹ thuật số và điện tử nói riêng phải không ngừng nghiên cứu, tích cực trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như bản lĩnh chính trị để nắm bắt kịp thời những phương thức, thủ đoạn hoạt động phạm tội mới của các đối tượng lợi dụng công nghệ cao nhằm thực hiện và che giấu hành vi phạm tội. Quyết tâm đưa lĩnh vực Kỹ thuật số và điện tử ngày càng hoàn thiện, hiện đại, phát triển kịp theo xu thế chung của thời đại, hòa nhập vào sự phát triển của khoa học hình sự, góp phần phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm trong tình hình hiện nay.