Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước với nhiều chủ trương, chính sách phục vụ an sinh xã hội, đời sống kinh tế của đại bộ phận Nhân dân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã có những cải thiện tích cực, vật chất, tinh thần của người dân từng bước được nâng lên. Trong đó, kinh tế nông nghiệp mà cốt lõi là trồng cây công nghiệp, cây lâu năm và công nghiệp chế biến vẫn được coi là mũi nhọn chủ đạo, đóng vai trò nền tảng của trong bức tranh kinh tế  tỉnh Đắk Lắk, thu hút số đông nguồn nhân lực lao động tham gia.

Trước tình hình kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn do chịu ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại giữa các nước lớn, tình hình thiên tai, dịch bệnh, giá cả các mặt hàng nông sản chủ lực (cao su, cà phê, tiêu…) giảm mạnh đã ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế của người dân. Một bộ phận người dân, nhất là những người trẻ (trong độ tuổi từ 18 đến 35) có xu hướng từ bỏ sản xuất nông nghiệp, rời khỏi địa phương để tìm kiếm công việc mới tại các thành phố lớn, gần đây nổi lên là xu hướng tìm kiếm công việc ở nước ngoài (Nga, Nhật Bản, Đài Loan, Bồ Đào Nha…) bằng nhiều con đường, kể cả bất hợp pháp như “vượt biên”. Trong khuôn bài viết, xin đề cập về xu hướng người lao động đi lao động ở nước ngoài thông qua sự dẫn dắt, vai trò tổ chức của một số cơ quan, tổ chức được giới thiệu có chức năng xuất khẩu lao động.

Nắm bắt được nhu cầu và xu hướng đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài, thông qua công cụ tìm kiếm Google, hay các trang mạng xã hội nhiều Công ty xuất khẩu lao động tích cực đăng tải các thông tin về hoạt động xuất khẩu lao động ra nước ngoài gắn với nhiều lĩnh vực như: điều dưỡng, giúp việc gia đình, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, gia công giầy da…, cùng với đó là các chương trình khuyến mãi, ưu đãi và nhiều cam kết hấp dẫn nhằm thu hút người lao động đăng ký, tham gia.

Để đánh giá đúng bản chất vấn đề, trước hết cần xác định hoạt động xuất khẩu lao động là một xu hướng tất yếu của quá trình hội nhập, khi mà các quốc gia tăng cường liên kết, ràng buộc lẫn nhau hơn, dựa vào nhau đề phát triển, vì sự phát triển; hoạt động trên được Nhà nước đặc biệt quan tâm với nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện. Tuy nhiên, trong rất nhiều cơ quan, tổ chức hoạt động trên lĩnh vực xuất khẩu lao động, bên cạnh những cơ quan, tổ chức hoạt động hợp pháp, cũng có cơ quan, tổ chức vi phạm các quy định của pháp luật trong việc tổ chức đưa người đi xuất khẩu lao động như: không được cấp giấy phép, quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động xuất khẩu lao động; cách thức, quy trình tổ chức đưa người lao động xuất cảnh không hợp pháp; lĩnh vực lao động, nội dung cam kết không giống như hợp động ký kết với người lao động trước khi xuất cảnh; việc cư trú của người lao động không được sự cho phép của chính quyền các quốc gia sở tại…. Trên thực tế, nhiều người dân trên địa bàn các huyện, thị xã thuộc tỉnh Đắk Lắk (thị xã Buôn Hồ, thành phố Buôn Ma Thuột, các huyện: Cư Kuin, Krông Búk, M’Đrắk…) đã thông qua việc tự tìm hiểu trên mạng xã hội hoặc nghe tư vấn từ bạn bè, người quen, nhân viên của các Công ty xuất khẩu lao động đã tin tưởng và quyết định đi xuất khẩu lao động, mong muốn có cơ hội làm giàu, tăng thêm thu nhập. Các cơ quan, tổ chức có vi phạm trong lĩnh vực xuất khẩu lao động nói trên hầu hết có trụ sở tại các thành phố lớn như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh…

Có thể thấy rằng mong muốn làm giàu bằng con đường xuất khẩu lao động là mong muốn và nguyện vọng chính đáng của người dân, được sự ủng hộ của Nhà nước với nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện. Tuy nhiên, người dân cần phải trang bị cho mình những kiến thức cần thiết như: ngoại ngữ, chuyên môn, nghề nghiệp (đối với lĩnh vực mà mình lao động), tìm hiểu pháp luật, phong tục, tập quán của quốc gia mà mình có ý định xuất cảnh để lao động; đồng thời, việc nghiên cứu kỹ các điều khoản, cam kết trong hợp đồng lao động và tính pháp lý của cơ quan, tổ chức có chức năng xuất khẩu lao động là việc làm cần thiết. Việc xuất khẩu lao động bằng hình thức, con đường không hợp pháp khiến người lao động phải chịu nhiều hệ lụy: Bị các quốc gia sở tại phạt tiền, phạt tù vì việc lao động hay cư trú bất hợp pháp; bị trục xuất về nước; bị cấm xuất cảnh, nhập cảnh trong khoảng thời gian nhất định. Bên cạnh đó, gánh nặng về chi phí để được xuất khẩu lao động lên đến hàng trăm triệu đồng thì bản thân người lao động và gia đình của họ phải gánh chịu.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Bộ Công an, Công an tỉnh, thời gian qua lực lượng Công an tỉnh đã triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều biện pháp công tác nhằm đấu tranh, kìm giảm các loại tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật trên lĩnh vực xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, trong xu hội nhập và phát triển, có thể dự đoán hoạt động xuất khẩu lao động đi nước ngoài thời gian tới sẽ có chiều hướng gia tăng trên nhiều khía cạnh (trong đó không loại trừ có yếu tố tội phạm), đặt ra cho lực lượng chức năng thách thức lớn để thực hiện tốt chức năng quản lý Nhà nước trên lĩnh vực này.   

Vụ án Lê Thị Hằng “Tổ chức, môi giới người khác trốn đi nước ngoài” xảy ra tại địa bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk năm 2018 hay vụ án Lê Thị Khánh cùng đồng bọn “Tổ chức, môi giới cho người nước ngoài trốn đi nước ngoài” xảy ra tại thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk do Cơ quan An ninh điều tra – Công an tỉnh Đắk Lắk khởi tố, điều tra và đề nghị truy tố, xét xử thời gian gần đây là hồi chuông cảnh tỉnh đối với cơ quan, tổ chức, cán nhân có hành vi “tổ chức”, “môi giới” xuất cảnh với mục đích lao động, đây cũng là lời nhắc nhở người dân trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật trên lĩnh vực xuất cảnh, nhập cảnh và xuất khẩu lao động.

Cuối cùng, thiết nghĩ để giải quyết được tận gốc vẫn đề, cần có những chủ trương, giải pháp cụ thể, có sự chung tay của cả hệ thống chính trị, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể và quan trọng là có biện phát tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức pháp luật của người dân, huy động sực mạnh tổng hợp của toàn dân trong công tác phòng, chống tội phạm, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, vì cuộc sống bình yên và hành phúc của Nhân dân./.