Hiện nay, bạo lực gia đình đã và đang trở thành một vấn đề nhức nhối trong xã hội, làm xói mòn các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, là nguyên nhân chủ yếu làm suy giảm sự bền vững, gây tan vỡ hạnh phúc gia đình, tác động xấu đến sự hình thành nhân cách, phát triển tâm lý và môi trường giáo dục của thế hệ trẻ, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội và tình hình an ninh trật tự.

Hình ảnh chỉ mang tính minh họa

Luật phòng, chống bạo lực gia đình được Quốc hội thông qua vào năm 2007, là một trong những công cụ pháp lý hữu hiệu để bảo vệ nạn nhân bị bạo lực gia đình, là cơ sở pháp lý để nâng cao vai trò, hiệu quả trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Quá trình triển khai thực hiện Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, hành vi bạo lực gia đình đã được nhìn nhận là hành vi vi phạm pháp luật, công tác phòng, chống bạo lực gia đình đã được các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh quan tâm. Tuy nhiên, qua thực tiễn thi hành Luật phòng, chống bạo lực gia đình cho thấy mặc dù đã có chế tài xử lý nhưng bạo lực gia đình vẫn còn là một vấn đề nhức nhối của xã hội, số vụ bạo lực gia đình trên địa bàn tỉnh xảy ra còn nhiều, trong đó có những vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây hậu quả nặng nề cho gia đình nạn nhân và gây dư luận bất bình trong xã hội. Theo thống kê trong 10 năm qua, Công an tỉnh đã tiếp nhận, thụ lý giải quyết 214 vụ liên quan đến bạo lực gia đình. Trong đó, đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và kết luận điều tra chuyển Viện kiểm sát đề nghị truy tố 172 vụ, 167 bị can (Gồm: Giết người: 74 vụ; Cố ý gây thương tích: 68 vụ; Hiếp dâm trẻ em: 23 vụ; Dâm ô trẻ em: 04 vụ; Giao cấu với trẻ em: 03 vụ), xử lý vi phạm hành chính: 42 vụ, 42 đối tượng. Con số trên chỉ là bề nổi, còn rất nhiều vụ bạo lực gia đình chưa được phát hiện và xử lý kịp thời, do đó tình trạng bạo lực gia đình còn diễn ra hết sức phức tạp, âm ỉ trong đời sống xã hội.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng bạo lực gia đình là do bất bình đẳng giới, tư tưởng trọng nam khinh nữ; do kinh tế khó khăn; chồng hoặc vợ tham gia vào tệ nạn xã hội như nghiện bia rượu, nghiện ma túy, cờ bạc; vi phạm Luật hôn nhân và gia đình như: tảo hôn, vợ hoặc chồng ngoại tình; trình độ văn hóa thấp, hiểu biết pháp luật hạn chế,… 

Hình ảnh chỉ mang tính minh họa

Thực hiện Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, Công an huyện, thị xã, thành phố phố biến, quán triệt nội dung Luật phòng, chống bạo lực gia đình và các văn bản hướng dẫn thi hành để trên cơ sở đó triển khai theo chức năng, nhiệm vụ được giao, đồng thời tăng cường đôn đốc các đơn vị chức năng kịp thời điều tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình; thông qua phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình, giáo dục cho người dân trên địa bàn tỉnh nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và ý nghĩa của việc thực hiện nghiêm túc các quy định về phòng, chống bạo lực gia đình; hành vi bạo lực gia đình đã và đang bị dư luận xã hội lên án, phê phán mạnh mẽ, cùng với sự chung tay vào cuộc của các cơ quan, ban, ngành, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội.

Tuy nhiên công tác phòng chống bạo lực gia đình còn nhiều mặt hạn chế: Thực tế việc tuyên truyền, phổ biến Luật phòng, chống bạo lực gia đình ở địa bàn cơ sở chưa được quan tâm đúng mức, còn mang tính hình thức, chủ yếu lồng ghép với các hoạt động khác, hiệu quả tác động chưa cao; một số tổ hòa giải ở cơ sở hoạt động hiệu quả thấp. Công tác xử lý hành vi bạo lực gia đình trên thực tế còn gặp không ít khó khăn, chưa giải quyết triệt để các hành vi xảy ra xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: Tâm lý của một số nạn nhân bạo lực gia đình (thường là phụ nữ) còn e ngại, sợ sệt, chấp nhận cam chịu hoặc chưa nhận thức đầy đủ về hành vi bạo lực gia đình, quyền và nghĩa vụ của nạn nhân bạo lực gia đình nên không tố giác, khai báo chỉ đến khi hậu quả quá nghiêm trọng mới trình báo cơ quan chức năng; năng lực can thiệp và thực hiện cơ chế phối hợp của các cơ quan, đoàn thể, ban, ngành trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình còn thiếu quyết liệt; việc tố cáo các hành vi bạo lực gia đình trong quần chúng Nhân dân còn hạn chế dẫn đến việc ngăn chặn, xử lý các hành vi bạo lực gia đình đối với nhiều vụ việc chưa được kịp thời…

Trên cơ sở kết quả đã đạt được, Công an tỉnh đã đưa ra một số bài học kinh nghiệm và đề ra nhiều biện pháp nhằm làm giảm, hạn chế, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình, cụ thể là:

Một là, Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc Luật Phòng, chống bạo lực gia đình và các văn bản hướng dẫn thi hành; các văn bản pháp luật quy định về công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đối với công tác phòng ngừa, điều tra, xử lí các hành vi vi phạm về phòng, chống bạo lực gia đình. Phát huy vai trò của các đơn vị tại cơ sở để chủ động phòng ngừa, phát hiện, xử lý các vụ bạo lực gia đình.

Hai là, Chủ động, phối hợp nghiên cứu, đề xuất, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các quy định liên quan công tác phòng, chống bạo lực gia đình.

Ba là, Tham mưu cho các cấp chính quyền ban hành các văn bản chỉ đạo tăng cường công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, góp phần phòng chống, đẩy lùi mầm mống nảy sinh các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình. Đẩy mạnh tổ chức thực hiện có hiệu quả các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm và tệ nạn xã hội nhằm ngăn chặn đẩy lùi các hành vi bạo lực gia đình xuất phát từ nguyên nhân do vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội gây ra.

Bốn là, Chấn chỉnh, nâng cao hiệu quả công tác tiếp nhận, xử lý tin báo tố giác tội phạm về bạo lực gia đình; xử lý nghiêm khắc, kịp thời đối với người có hành vi bạo lực gia đình; phối hợp Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân cùng cấp kịp thời xét xử điểm, lưu động các vụ án đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến hành vi bạo lực gia đình trên địa bàn nhằm giáo dục, răn đe, phòng ngừa bạo lực gia đình. Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm khác đối với các hành vi dung túng, bao che, không xử lý hoặc xử lý không đúng quy định của pháp luật đối với hành vi bạo lực gia đình của cán bộ, chiến sĩ trong quá trình tiếp nhận, xử lý các vụ liên quan đến bạo lực gia đình.

Năm là, Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình, thực hiện có hiệu quả nguyên tắc phòng chống bạo lực gia đình đó là "kết hợp và thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng, chống bạo lực gia đình, lấy phòng ngừa là chính, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục về gia đình, tư vấn, hòa giải phù hợp với văn hóa, phong tục, tập quán tốt đẹp của người Việt Nam"; gắn công tác phòng, chống bạo lực gia đình với công tác đảm bảo ANTT ở địa phương và phong trào "Toàn dân bảo vệ ANTQ". Phát huy hiệu quả, duy trì và nhân rộng các mô hình điểm về ANTT theo hướng "Tự quản, tự phòng, tự bảo vệ, tự hòa giải" gắn với nội dung phòng, chống bạo lực gia đình. Đặc biệt chú trọng bồi dưỡng, tập huấn nâng cao kiến thức cho cán bộ, chiến sĩ trực tiếp đấu tranh phòng chống bạo lực gia đình, cán bộ, chiến sĩ làm công tác tuyên truyền nhằm phát huy khả năng tuyên truyền, vận động, giáo dục, tư vấn, can thiệp cũng như kịp thời phát hiện các đối tượng có nguy cơ bạo lực gia đình.

Sáu là, Chủ động phối hợp với các cấp, các ngành kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi bạo lực gia đình; tiếp tục thực hiện có hiệu quả cơ chế can thiệp khẩn cấp trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Làm tốt công tác nắm tình hình tại địa bàn cơ sở, kịp thời xác minh, làm rõ các thông tin phản ánh các hành vi bạo lực gia đình trên địa bàn để có biện pháp ngăn chặn và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình, đặc biệt nâng cao vai trò của cảnh sát khu vực trong việc phối hợp tích cực với các ban ngành, công an xã bám, nắm địa bàn, nắm hộ, chủ động kịp thời răn đe, giáo dục các đối tượng có biểu hiện vi phạm pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình ngay từ khi có mâu thuẫn.

Bạo lực gia đình cho dù diễn ra dưới bất cứ hình thức nào thì hậu quả của nó đều gây nguy hiểm cho xã hội. Nạn nhân của bạo lực gia đình phải chịu từ bị nhục mạ, khủng hoảng về tâm lý kéo dài, tổn thương tinh thần, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí đến cả tính mạng. Nhiều trẻ em trong các gia đình có bạo lực phải chịu thiệt thòi: nhiều trẻ phải sống xa cha hoặc mẹ, có khi cả cha lẫn mẹ, có khi các em phải bỏ học, lang thang, rơi vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Phòng, chống bạo lực gia đình không chỉ là trách nhiệm của các cấp chính quyền, các ban, ngành, đơn vị chức năng mà là của toàn xã hội. Để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng bạo lực gia đình thiết nghĩ cần có sự chung tay, đồng thuận từ trong gia đình, làng xóm, nhà trường, các tổ chức xã hội, đoàn thể trong việc kịp thời ngăn chặn, hòa giải các mâu thuẫn trong gia đình và đặc biệt phải tích cực hơn nữa trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình để mỗi cá nhân khi nhắc đến hành vi bạo lực gia đình là phải nghĩ ngay đến đó là một hành vi vi phạm pháp luật phải bị lên án và loại trừ ra khỏi đời sống xã hội./.

Đại úy Nguyễn Hoài Lệ Nguyên – Phòng Tham mưu