Trong tâm thức của người Việt bao đời nay, Tết không chỉ mang ý nghĩa của việc tiễn đưa năm cũ, chào đón năm mới, mà còn mang đậm nét tâm linh, tín ngưỡng. Ngoài tục lệ cúng gia tiên, người dân thường tìm về các đền, chùa để cầu phúc, cầu may cho gia đình với mong muốn những điều tốt đẹp nhất trong năm mới. Theo dân gian quan niệm, đi chùa là để thành tâm hướng về cõi Phật, cầu mong mưa thuận gió hòa, gửi gắm mong ước khỏe mạnh, hạnh phúc, mọi sự đều tốt đẹp. Chính vì vậy, người Việt Nam thường có tục đi lễ chùa đầu năm để thắp hương, viết sớ, cầu sức khỏe, bình an cho mọi người trong gia đình và những người thân. Cũng có những người đi lễ chỉ để tìm lấy những giây phút bình yên, nhằm xua tan đi những lo toan bộn bề trong cuộc sống. Cửa chùa, đất Phật là chốn bình yên, thanh tịnh, bởi thế nên người Việt luôn tin rằng, đi lễ chùa đầu năm không chỉ là để ước nguyện mà đó còn là thời gian để con người tìm về với chốn tâm linh bỏ lại phía sau bao vất vả trong cuộc sống mưu sinh.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, bên cạnh nét đẹp của phong tục văn hóa phương Đông vẫn tồn tại những mặt trái cần loại bỏ, thay đổi. Vẫn còn nhiều hiện tượng thiếu ý thức trong khi hành lễ, nhiều hành vi không phù hợp thuần phong mỹ tục, trái với bản sắc văn hóa truyền thống, gây mất mỹ quan. Đâu đó trong cộng đồng còn có những quan niệm, ý thức lệch lạc, ứng xử trái ngược với thuần phong mỹ tục trong sinh hoạt tín ngưỡng.

Nạn mua thần, bán thánh

Sau tết Nguyên đán hằng năm là thời gian nở rộ của các lễ hội, đặc biệt là hội chùa, người dân nô nức hẹn nhau đi đến cửa chùa để tham quan lễ hội, thắp hương cầu nguyện cho năm mới. Lợi dụng tình hình đó, nhiều cá nhân, tổ chức đã tiến hành các hoạt động nhằm thu lợi về túi mình như cúng thuê, đổi tiền lẻ hưởng chênh lệch, giữ xe giá cao, bán vật phẩm phong thuỷ, xem bói, dịch vụ dâng sao giải hạn… Bên cạnh đó nhiều người dân đi lễ chùa còn có những hành động xấu xí khác như ném tiền xuống hồ cá, dúi tiền vào tay phật… Đặc biệt, nhiều người đang coi việc đi lễ, rải tiền lẻ như “một giao ước” với thần, phật cho những điều mình mong cầu, tạo hình ảnh phản cảm, làm mất đi nét đẹp vốn có của phát tâm công đức. Nhìn chung, những hoạt động, hành vi biến tướng như vậy đã làm xấu đi nét văn hoá đi chùa đầu năm của người Việt bao đời nay, cần phải loại bỏ.

Ảnh minh họa

Trang phục phản cảm

Trong Phật giáo quan niệm, trang phục đại diện cho sự tôn trọng và thành kính khi đi đến chùa, phụ nữ thường mặc áo dài hoặc quần áo kín đáo dễ dàng di chuyển, nam giới thường mặc quần áo trang nhã hoặc áo sơ mi với quần tây. Quần áo phải được giữ sạch, tóc phải chải gọn gàng thể hiện sự tôn trọng và thành kính khi đến cửa phật. Ngày nay không ít người trẻ lại xúng xính trong những bộ váy không hợp ngữ cảnh, thậm chí là mặc quần đùi, váy “ngắn cũn cỡn”, áo khoét cổ, hở vai… gây phản cảm nơi thanh tịnh, thờ tự, không hiểu vì lý do gì?

Ảnh minh họa

Tục đốt  vàng mã

Tục đốt vàng mã và thắp hương dường như vẫn không thể thiếu trong tâm niệm của một bộ phận người dân khi đi lễ chùa. Không ít nơi, khi bước vào sân chùa đã thấy nghi ngút khói tỏa ra từ lư hương đá ở giữa sân giống như một màn sương dày đặc, tro của vàng mã khi bị hóa bay tứ tung trong không gian, cộng với việc có quá nhiều người đến lễ chùa, chen chúc nhau khiến nhiều người khó thở, bị ngất khi đang hành lễ.

Ảnh minh họa

Những năm gần đây, đối với những tồn tại, mặt trái trong việc đi lễ đầu năm, các cơ quan chức năng đã tích cực vào cuộc, nhất là lực lượng thanh tra văn hóa, thể thao và du lịch, nhiều hủ tục đã bị loại bỏ hoặc thay đổi, như: tục chém lợn đầu năm, tục cướp phết, xin ấn đền Trần… Tuy nhiên, chỉ có sự nỗ lực của các cơ quan chức năng thì vẫn chưa đủ để thay đổi, đẩy lùi những hiện tượng, hoạt động biến tướng kể trên, mỗi cá nhân, tổ chức cần nhìn nhận lại, chung tay, góp sức cùng chính quyền các cấp để hạn chế, tiến tới xoá bỏ những hủ tục, hành vi lệch lạc, biến tướng để trả lại sự thanh tịnh cho chốn cửa chùa, đất thánh và tô đẹp thêm văn hoá đi chùa đầu năm của Nhân dân ta./.