Theo thông báo của Bộ Công an, từ đầu năm 2021 đến nay, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới được phát hiện giảm so với năm trước, nhưng tính chất vụ việc có chiều hướng phức tạp và tinh vi hơn, số lượng hàng hóa vi phạm trong mỗi vụ nhiều hơn. Trong đó nổi lên như:

1. Trên tuyến biên giới đất liền, một số nơi đã xảy ra tình trạng hàng hóa tạm nhập tái xuất sau đó thẩm lậu ngược trở lại Việt Nam; trên tuyến đường biển, các đối tượng hoạt động buôn bán, vận chuyển các mặt hàng có lợi nhuận cao như dầu DO, than, hàng thủy sản, pháo nổ…; tuyến hàng không và bưu chính quốc tế, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 các chuyến bay quốc tế bị ngưng trệ nên hoạt động buôn lậu trên tuyến này có chiều hướng giảm, các đối tượng chủ yếu tập trung vào các loại hàng hóa có giá trị cao, dễ cất giấu; trong thị trường nội địa, hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng có chiều hướng gia tăng, đặc biệt là trang thiết bị y tế và hàng hóa liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới diễn ra rất phức tạp trên cả tuyến biên giới đất liền và tuyến biển (đã xuất hiện tình trạng cất giấu, ngụy trang ma túy trong hàng hóa xuất khẩu để chuyển đi nước thứ 3 theo đường biển) với số lượng lớn, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, liều lĩnh, manh động. Các mặt hàng chủ yếu nổi lên, gồm có: Ma túy, thuốc lá, rượu bia nhập ngoại, đường cát, mỹ phẩm, thuốc tân dược; hàng đông lạnh, đồ chơi trẻ em, quần áo, dày dép, pháo nổ; sản phẩm từ động vật hoang dã, quý hiếm nằm trong danh mục CITES; các loại hàng cấm, hàng nhỏ gọn, có giá trị cao, dễ cất giấu.

2. Về phương thức, thủ đoạn:

(1) Ủy ban kiểm soát ma túy quốc tế (INCB) đã cảnh báo về thủ đoạn cất giấu, vận chuyển bất hợp pháp chất ma túy (Ketamine) từ Bỉ đến các quốc gia, trung bình mỗi lô khoảng 3kg, được cất giấu vào trong các thiết bị, phụ kiện nhà bếp, tấm cách nhiệt kép, khung ảnh, quần áo, gối chườm và thực phẩm. Vụ việc cơ quan chức năng Hong Kong phát hiện, bắt giữ lô hàng vận chuyển số lượng lớn ma túy (501.000 gram Mathamphetamine); hành trình di chuyển từ Mexico - Hàn Quốc - Việt Nam - Hong Kong; đứng tên trên vận đơn là doanh nghiệp có thật nhưng chữ ký và con dấu đều làm giả; các đối tượng chủ yếu giao dịch với doanh nghiệp trung gian không có thật (doanh nghiệp “ma”), làm dịch vụ qua phương tiện internet, email; từ chối nhận hàng khi bị phát hiện, gây khó khăn cho lực lượng chức năng.

(2) Đối tượng chuyển hoạt động buôn lậu từ các cửa khẩu có lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu lớn sang cửa khẩu có lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu ít hơn để tránh sự kiểm soát của lực lượng Hải quan.

(3) Các đối tượng lợi dụng hệ thống rủi ro phân luồng (xanh, vàng) để buôn lậu: Hệ thống thông tin nghiệp vụ Hải quan và kết quả phân tích, đánh giá rủi ro (thông tin rủi ro) được cung cấp, cập nhật từ các đơn vị nghiệp vụ Hải quan các cấp. Lợi dụng điều này, các đối tượng buôn lậu thành lập các công ty “ma” nhưng không thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu tại nơi đăng ký kinh doanh để che dấu thông tin rủi ro của các doanh nghiệp. Bằng cách này, doanh nghiệp vượt qua được hệ thống đối chiếu tự động và phân luồng quyết định kiểm tra.

(4) Lợi dụng cơ chế của nhà nước cho phép xuất khẩu số lượng quặng tồn ở các mỏ đã khai thác nhưng không tiêu thụ được trong nước, các đối tượng tiến hành thu mua, khai thác tại các điểm mỏ không được cấp phép rồi vận chuyển về các mỏ được phép khai thác, xuất khẩu hoặc hợp thức hóa đơn đầu vào để làm thủ tục xuất khẩu khoáng sản. Các đối tượng thường lợi dụng đường biên giới trải dài để vận chuyển khoáng sản đến sát biên giới, rồi thuê người vận chuyển nhỏ lẻ, trái phép qua biên giới. Đối với các địa phương ven biển, các đối tượng dùng tàu, thuyền nhỏ vận chuyển trái phép ra nước ngoài tiêu thụ. Có nhiều loại khoáng sản phải giám định mới xác định hàm lượng, độ tinh thô của khoáng sản, do vậy các đối tượng thường để lẫn khoáng sản tinh với khoáng sản thô, khoáng sản có hàm lượng cao với khoáng sản có hàm lượng thấp nhằm qua mắt sự kiểm soát của cơ quan Hải quan; cố tình kê khai sai giá trị và hàm lượng khoáng sản trên tờ khai hải quan để trốn thuế.

(5) Các đối tượng lợi dụng loại hình tạm nhập tái xuất, nhập nguyên liệu nhưng thực chất là nhập thành phẩm để tái xuất; thủ đoạn che giấu nguồn gốc, tuyến đường của lô hàng; vận chuyển hàng hóa bất hợp pháp bằng các loại phương tiện khác nhau; thành lập công ty “ma” để buôn lậu, trốn thuế, sản xuất, buôn bán hàng giả.

Từ đầu năm đến nay, lực lượng Công an toàn quốc đã phát hiện, bắt giữ 148 vụ buôn lậu (giảm 89 vụ, tương đương 37% so với cùng kỳ năm 2020); 1.117 vụ sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán hàng cấm; 34 vụ sản xuất, buôn bán hàng giả; phát hiện, bắt giữ 8.029 vụ - 11.304 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ 155,78kg Heroine và 741.099 viên ma túy tổng hợp./.