Cách đây 75 năm, ngày 10/12/1948, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) thông qua “Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền” và chọn ngày 10/12 hàng năm là Ngày Nhân quyền thế giới.

Bản Tuyên ngôn với 30 điều khoản ngắn gọn, súc tích. Tại Điều 3 Tuyên ngôn ghi nhận: “Mọi người đều có quyền sống, quyền tự do và an toàn cá nhân”, là nền tảng cho Bộ luật Nhân quyền quốc tế, gồm hai Công ước cơ bản về quyền con người (Công ước quốc tế về quyền dân sự và chính trị và Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa) được LHQ thông qua vào năm 1966.

Tại Việt Nam, sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh cho ban bố nhiều chính sách để thực thi các quyền tự do, dân chủ đã nêu trong Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, phần cuối bản Tuyên ngôn ghi nhận quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm của Nhân dân Việt Nam, được hưởng nền độc lập do tự mình: “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do, dân tộc đó phải được độc lập"!

Xuyên suốt quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước ta luôn nhất quán trong tôn trọng và bảo vệ quyền con người, các nguyên tắc và giá trị về quyền con người, về tự do, dân chủ đã được thể chế hóa qua hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật mà cao nhất là Hiến pháp các năm 1946, 1959, 1980, 1992 và đặc biệt là Hiến pháp năm 2013 gồm 11 chương (120 điều), dành riêng trong một chương có số lượng điều luật nhiều nhất là 36 điều (từ Điều 14 đến Điều 49) quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân (tại Điều 19 quy định: “Mọi người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật”; Điều 20 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”; “Không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định”;... ). Hiến pháp năm 2013 cũng quy định về nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi công dân, trong đó tại Điều 15 quy định: “Quyền công dân không tách rời nghĩa vụ công dân; mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác; công dân có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và xã hội; việc thực hiện quyền con người, quyền công dân không được xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác”.

Hiện nay, Việt Nam đã tham gia hầu hết các công ước quốc tế về nhân quyền: Ngày 24/9/1982, gia nhập Công ước về các quyền dân sự và chính trị 1966 (ICCPR), Công ước về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa 1966; Công ước về xoá bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ 1979, ký ngày 29/7/1980 (phê chuẩn ngày 17/02/1982); Công ước về quyền trẻ em 1989, ký ngày 26/01/1990 (phê chuẩn ngày 28/02/1990) và hai Nghị định thư bổ sung về trẻ em trong xung đột vũ trang (ký kết ngày 08/9/2000, phê chuẩn ngày 20/12/2001); Công ước về quyền của người khuyết tật 2006, ký ngày 22/11/2007 (phê chuẩn ngày 05/02/2015); Công ước Chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người, ký ngày 07/11/2013 (phê chuẩn ngày 05/02/2015); đồng thời, Việt Nam cũng nỗ lực xây dựng hệ thống pháp luật quốc gia, nội luật hóa các nguyên tắc, tiêu chuẩn của quốc tế về quyền con người để bảo đảm sự hài hòa trong thực thi pháp luật quốc gia với pháp luật quốc tế.

Trong công cuộc đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng về quyền dân chủ, quyền con người trên tất cả các lĩnh vực, đạt được những tiến bộ vượt bậc về xóa đói giảm nghèo, phát triển con người và chất lượng cuộc sống. Với những thành tựu về bảo đảm quyền con người, Việt Nam được sự tín nhiệm, đánh giá cao của cộng đồng quốc tế, đã hai lần trúng cử Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ (nhiệm kỳ 2008 - 2009 với số phiếu ủng hộ 183/192 phiếu và nhiệm kỳ 2020 - 2021 với số phiếu cao kỷ lục 192/193 phiếu) và hai lần trúng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (lần đầu, nhiệm kỳ 2014 - 2016 với số phiếu 184/193, cao nhất trong số 14 nước trúng cử, và lần thứ hai, nhiệm kỳ 2023 - 2025 với số phiếu 145/189); cũng ngay trong Khóa họp đầu tiên đảm nhận cương vị thành viên Hội đồng nhân quyền, Việt Nam đã để lại dấu ấn nổi bật trong công tác soạn thảo, đề xuất Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đồng thuận thông qua Nghị quyết kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền (UDHR) và 30 năm Tuyên bố và Chương trình hành động Viên (VDPA).

Đoàn Việt Nam tham dự phiên họp bỏ phiếu và công bố kết quả thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025. Ảnh: TTXVN

Ngày 24/11/2023, tại Hà Nội khai mạc Hội thảo quốc tế tham vấn dự thảo Báo cáo quốc gia theo cơ chế UPR chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc do Bộ Ngoại giao và Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức, Bà Ramla Khalidi - Quyền Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho biết, các cơ quan của Liên Hợp quốc ghi nhận, đánh giá cao vai trò tiên phong của Việt Nam trong bảo vệ và thúc đẩy quyền con người và phát triển bền vững, điều đó cũng như thể hiện qua sáng kiến và vai trò của Việt Nam trong những năm qua.

Bà Ramla Khalidi - Quyền Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam. Ảnh: Báo Lao động.

Đất nước ta đạt được những thành tựu to lớn trên lĩnh vực thúc đẩy, bảo vệ, bảo đảm quyền con người như hiện nay cho thấy quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam là hoàn toàn đúng đắn. Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định lấy “Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới…; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”, đây sẽ là những định hướng quan trọng cho tiếp tục xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân ngày càng tốt hơn./.