Cách mạng công nghiệp 4.0 dự báo sẽ tác động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống kinh tế – xã hội, trong đó sự phát triển kinh tế số là mảnh đất màu mỡ phát sinh loại tội phạm mới trên không gian mạng, nhất là tội phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh tiền ảo, tiền kỹ thuật số, tài sản ảo. Nếu sử dụng đồng tiền thông thường, Nhà nước quản lý, khi giao dịch phải thông qua cơ quan có trách nhiệm và chịu chi phí nộp thuế, hoặc khoản dịch vụ nhất định…; đối với tiền điện tử thì không chịu bất cứ chi phí nào, bởi có thể giao dịch thẳng giữa các đối tác với nhau. Việc hoạt động không chính thống này tiếp tục diễn biến phức tạp và đã kéo theo những tranh chấp dân sự, thương mại và đặc biệt là tội phạm lợi dụng tiền ảo để lừa đảo người dân.

Các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo dưới hình thức giao dịch tiền ảo được thể hiện qua các nội dung sau:

Thứ nhất: Thủ đoạn kinh doanh đa cấp tiền ảo biến tướng

Đây là thủ đoạn lừa đảo phổ biến hiện nay, hình thức lừa đảo này được phát triển dưới vỏ bọc dự án đầu tư, hứa hẹn mang lại những khoản lợi nhuận lớn, cố định mỗi tháng cho nhà đầu tư khi rót vốn vào (khoảng 30-40%/tháng, cao hơn rất nhiều so với các quỹ ủy thác tài chính khác). Các dự án này thường huy động vốn của nhà đầu tư và trả lãi theo nhiều tầng, đồng thời dự án còn đặt ra mức hoa hồng vài chục đến hàng trăm phần trăm cho người giới thiệu nhằm thu hút thêm nhiều thành viên khác tham gia. Bản chất của mô hình đa cấp lừa đảo này nằm ở việc những đối tượng không tập trung vào phát triển sản phẩm của dự án mà chỉ chú trọng lôi kéo được nhiều người tham gia đầu tư dự án nhất có thể, lấy tiền của người tham gia sau để trả lãi suất và hoa hồng cho người tham gia trước. Để xây dựng hình ảnh, các trưởng nhóm (leader) dùng ảnh xe sang, biệt thự để quảng bá, đánh vào tâm lý tham lam của người chơi. Nhiều nhà đầu tư cho rằng họ bị “hấp dẫn” bởi những bài đăng trên Facebook và một mực tin tưởng rằng đây là mô hình có thể làm giàu nhanh. Tuy nhiên chính bởi các chiêu trò và hứa hẹn cùng với việc tạo hình ảnh của người thành đạt, giàu có… nên không ít các đối tượng đã lợi dụng sự nhẹ dạ, cả tin của người tham gia để huy động vốn. Đến một thời điểm nào đó, bọn chúng sẽ tự đánh sập dự án và bỏ trốn cùng số tiền đã huy động của những nhà đầu tư trên.

Thứ hai: Thủ đoạn thông qua sàn giao dịch quyền chọn nhị phân

Khác với thủ đoạn lừa đảo trên, ở hình thức này, kẻ lừa đảo sẽ mở một sàn giao dịch không đăng ký kinh doanh các sản phẩm mà thực hiện dưới dạng đầu tư tài chính.

Quyền chọn nhị phân tiềm ẩn nhiều nguy cơ lừa đảo

Các sàn giao dịch này thường do một nhóm đối tượng ẩn danh tổ chức hoạt động, không có đăng ký kinh doanh, không có trụ sở tại Việt Nam hay người đứng đầu cụ thể và cũng không kinh doanh các sản phẩm mà hình thức đầu tư tài chính, giao dịch do người mua đưa ra dự đoán xu hướng tăng hoặc giảm của các loại tài sản như hàng hóa, tiền tệ, cổ phiếu, chỉ số tại thời điểm dự đoán. Bên cạnh đó, các đối tượng lừa đảo còn lập một đội chuyên đọc lệnh, lập nhiều nhóm trên mạng xã hội chia sẻ kinh nghiệm đầu tư và thường xuyên đăng ảnh nhận lãi khủng, mua nhà, mua xe nhằm lôi kéo những người không rành về tài chính, những người lớn tuổi hay người sống ở các vùng nông thôn…. Sức hấp dẫn từ lời mời, lãi suất cao khó cưỡng đã thôi thúc hàng nghìn người tham gia.

Bằng các thủ đoạn trên, chúng giới thiệu sàn đầu tư tài chính với hình thức chơi chủ yếu là dự đoán về các giao dịch liên quan đến tiền ảo, cổ phiếu… thông qua các lệnh như mua - bán, lên - xuống, xanh - đỏ… Thủ đoạn này tương tự như những trò tài xỉu online hoặc cá cược bóng đá online. Người chơi sẽ có một khoảng thời gian để lựa chọn và nếu thắng thì sẽ nhận về đến 95% số tiền đặt cược, nếu thua thì sẽ mất hết tất cả số tiền đã cược trước đó. Đây là một hình thức lừa đảo vô cùng tinh vi. Kẻ lừa đảo lợi dụng tâm lý thắng thua, đam mê được thua bằng tiền của các nạn nhân cùng với cam kết trả lợi nhuận cao thậm chí có thể rút vốn cũng như lãi bất cứ lúc nào để dụ dỗ, lôi kéo người chơi thực hiện đầu tư vào sàn giao dịch. Sau khi đã thu hút được một số lượng lớn người chơi nạp tiền vào sàn, bọn chúng sẽ lợi dụng công nghệ cao để can thiệp vào hệ thống xử lý các lệnh giao dịch, chiếm quyền của các tài khoản của người chơi và đánh sập sàn giao dịch, chiếm đoạt tiền của các nạn nhân. 

Thứ ba: Thủ đoạn tặng tiền ảo

Ở chiêu trò này, kẻ lừa đảo thường giả danh CEO của các dự án “coin” lớn, yêu cầu người dùng gửi tiền ảo vào ví để nhận lãi khủng. Đặc biệt, số “coin” này sẽ không thể quy thành tiền hay bất cứ loại tài sản nào khác. Tuy nhiên, sau khi người chơi đã gửi tiền thành công, các đối tượng sẽ thông báo hệ thống lỗi và nạn nhân sẽ không nhận được tiền lãi cũng như có nguy cơ mất toàn bộ số tiền đã nạp trước đó. Nếu nhận ra dấu hiệu lừa đảo, nạn nhân muốn bán toàn bộ coin có trong ví của mình thì cũng sẽ phát hiện toàn bộ số tiền trong ví đã biến mất và không thể thực hiện được bất kỳ giao dịch nào. 

Trước những thủ đoạn tinh vi của tội phạm lừa đảo dưới hình thức giao dịch tiền ảo để tránh sập bẫy các chiêu trò lừa đảo trên, mỗi người dân cần lưu ý những vấn đề sau đây:

Một là, người dân cần nêu cao cảnh giác trước khi tham gia vào các hoạt động đầu tư, huy động vốn và trả thưởng theo mô hình mạng lưới đa cấp và các hoạt động giao dịch mua bán tiền ảo, cụ thể:

Cần kiểm tra tính pháp lý của các dự án đầu tư, sàn giao dịch đầu tư tài chính hay các công ty về đầu tư tài chính như: Doanh nghiệp tên là gì? Có đăng ký kinh doanh không? Có trụ sở tại Việt Nam không? Có ký hợp đồng đầu tư tài chính với người chơi không… Khi đảm bảo được đầy đủ các yếu tố về pháp lý thì sau này khi có tranh chấp, nhà đầu tư mới có thể được pháp luật bảo vệ.

Tuyệt đối không tin tưởng và đầu tư vào các dự án có cam kết lợi nhuận cao khủng khiếp. Bởi việc đầu tư và sinh lời dựa vào nhiều yếu tố để nhận được lợi nhuận. Do đó, lợi dụng tâm lý muốn làm giàu nhanh chóng, kẻ lừa đảo thường cam kết mức lãi suất cao. Có thể thấy, đây hoàn toàn là một trong những chiêu trò lừa đảo, bịa đặt nhằm chiếm đoạt tài sản. Do đó, khi muốn đầu tư, tuyệt đối không được quá tin tưởng vào những lời chào mời về mức lợi nhuận, lãi suất của dự án mà phải tìm hiểu kỹ hệ thống vận hành cũng như cách mà các dự án sinh ra lợi nhuận.

Hai là, Trường hợp người dân không có nhu cầu tham gia vào các hoạt động đầu tư, tuyệt đối không chuyển tiền, tham gia các hội nhóm trên các trang wed, trang mạng xã hội các App (ứng dụng) liên quan đến sàn giao dịch “tiền ảo”, không vì lợi nhuận cao mà tham gia huy động tài chính để tránh bị các đối tượng xấu lợi dụng thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại về tài sản cho người tham gia, làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự tại địa phương. Khi phát hiện vụ việc có dấu hiệu nghi vấn lừa đảo cần liên hệ cơ quan Công an nơi gần nhất cung cấp thông tin, để có biện pháp đấu tranh ngăn chặn kịp thời./.