Thương mại điện tử những năm gần đây đã phát triển mạnh mẽ, tỷ lệ người dân sử dụng internet, số lượng người tiêu dùng mua sắm trực tuyến tăng trưởng mạnh. Đây là xu thế tất yếu của thời đại công nghệ, nhưng cũng là thách thức lớn cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả…

Trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 bùng phát, thương mại điện tử là kênh duy nhất để khách hàng tiếp cận tới một số hàng hóa và dịch vụ. Cách thức mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng cũng khá đa dạng, họ có thể mua sắm qua các sàn giao dịch thương mại điện tử như: Lazada.vn, Shopee.vn, Sendo.vn,

(Ảnh minh họa)

Hotdeal.vn, Zalora.vn, Tiki.vn, Adayroi.com, Lotte.vn… hoặc qua mạng xã hội Facebook, Instagram, Zalo... và các chương trình quảng cáo trên tivi. Các kênh thương mại điện tử đem lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng: nhanh chóng, dễ dàng tiếp cận thông tin, so sánh giá cả, tiết kiệm thời gian, đặc biệt với những người thích tìm hiểu về đánh giá và sau đó tìm mua ngay trên mạng.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận thực tế rằng, hình thức mua sắm qua thương mại điện tử đang tiềm ẩn khá nhiều rủi ro cho người mua hàng. Một trong những rủi ro lớn nhất có thể kể đến, đó chính là người mua hàng có thể gặp phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Khách hàng không thể xác định được chính xác nguồn gốc sản phẩm, việc mua hàng tất cả đều dựa trên niềm tin vào lời quảng cáo về xuất xứ sản phẩm. Trong nhiều trường hợp, người tiêu dùng sẽ gặp phải hàng không đúng quảng cáo, hàng giả... do cơ sở bán hàng không uy tín, thường sử dụng các hình ảnh hàng thật, hàng chính hãng để quảng cáo, chào bán với giá rẻ hơn rất nhiều so với các cửa hàng, địa chỉ bán hàng chính hãng nhằm lôi kéo người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm, sử dụng hàng hiệu nhưng với giá rẻ. Các đối tượng vi phạm thường tận dụng mọi kẽ hở để vừa cung cấp thông tin về hàng hóa, thông tin giao dịch trên internet, quảng bá trực tuyến và khuyến mãi rầm rộ, vừa thẩm lậu hoặc đưa những hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ qua cửa khẩu, biên giới, cảng biển, sân bay... để bán tràn lan trên thị trường nội địa với quy mô ngày một lớn. Để qua mắt người tiêu dùng, các đối tượng thường sử dụng một địa chỉ không liên quan, địa chỉ không có thật hoặc giả mạo địa chỉ để giao dịch, nhưng tập kết, tàng trữ hàng hóa tại nhiều địa điểm khác nhau hoặc kết hợp vừa làm nơi giao dịch vừa làm nơi ở, cất giấu hàng hóa. Đồng thời với tâm lý ham rẻ, thích hàng ngoại... Thực tế một số người dân biết mình mua là hàng giả, chất lượng không tốt nhưng vẫn cứ mua. Chính tâm lý này đã tiếp tay cho hàng giả có thị phần trên thị trường.

Để phòng tránh rủi ro đối với người mua hàng trong giao dịch trên các sàn thương mại điện tử, trước hết lực lượng Cảnh sát kinh tế cần xác định vai trò nòng cốt trong công tác đấu tranh chống hàng giả. Trong quá trình thực thi nhiệm vụ, lực lượng Cảnh sát kinh tế phải làm tốt công tác nắm tình hình, chủ động phòng ngừa, phối hợp và đấu tranh có hiệu quả đối với loại tội phạm này để kiềm chế, đẩy lùi tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả, bảo vệ được lợi ích của doanh nghiệp, quyền và lợi ích của người tiêu dùng rộng hơn nữa là bảo vệ thương hiệu, bảo vệ trật tự nền kinh tế và hình ảnh quốc gia. Đồng thời tổ chức tuyên truyền pháp luật, chia sẻ, cung cấp thông tin, kiểm tra, ngăn chặn, xử lý triệt để các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để buôn bán, vận chuyển, tàng trữ hàng cấm, hàng lậu, hàng giả.

Về phía người tiêu dùng, phải thực sự là “người tiêu dùng thông minh”, hiểu rõ luật pháp để tự bảo vệ mình. Pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã quy định rất rõ những điều khoản nhằm đảm bảo lợi ích của người tiêu dùng khi tiến hành các giao dịch thương mại điện tử.  Khi các doanh nghiệp và cá nhân khi giao kết hợp đồng từ xa phải cung cấp cho khách hàng những thông tin cơ bản gồm: tên của tổ chức, cá nhân kinh doanh; số điện thoại liên lạc; trụ sở, địa chỉ cơ sở chịu trách nhiệm về đề nghị giao kết hợp đồng; chất lượng hàng hóa, dịch vụ; chi phí giao hàng; phương thức thanh toán; phương thức giao hàng; thời hạn giao hàng; cung ứng dịch vụ... Đồng thời tìm hiểu kỹ về các mặt hàng cần mua,
không để các mẩu tin quảng cáo dẫn dắt, chỉ nên quan tâm đến các thông tin về chất lượng và hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. 

Khi mua nhầm hàng giả - hàng nhái, hàng kém chất lượng người tiêu dùng nên giữ nguyên hiện trạng hàng hóa và các chứng cứ liên quan để có thể liên hệ người đã bán và yêu cầu đổi hàng hoặc hoàn trả tiền hoặc bồi thường. Đồng thời thông báo cho cơ quan Quản lý thị trường hoặc Cơ quan bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nơi gần nhất để yêu cầu xử lý./.