Cách đây 68 năm, ngày 27/3/1957, đồng chí Trần Quốc Hoàn - cố Bộ trưởng Bộ Công an đã ký ban hành Nghị định số 530/NĐ thành lập Phòng Hồ sơ trực thuộc Văn phòng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) với nhiệm vụ “chỉ đạo toàn ngành chỉnh lý hồ sơ tài liệu; lưu trữ bảo quản hồ sơ tội chứng địch; biên soạn tài liệu địch thuộc những vấn đề đã kết liễu hoặc có tính chất lịch sử, hoặc những vấn đề lớn có hệ thống các mặt; cung cấp giải pháp các yêu cầu các nơi hỏi về hồ sơ địch tình; kiểm tra việc bố trí mật trong công tác tuyên truyền, đối ngoại”; đây là thời điểm đánh dấu sự ra đời một đơn vị chuyên trách đầu tiên của lực lượng Hồ sơ CAND và là tổ chức tiền thân của lực lượng Hồ sơ CAND ngày nay. Nhưng trên thực tế công tác hồ sơ CAND đã được hình thành cùng với quá trình thành lập lực lượng CAND (19/8/1945), vì công tác hồ sơ gắn liền với mọi mặt công tác nghiệp vụ Công an và ghi lại các hoạt động nghiệp vụ của mỗi cán bộ, chiến sĩ được xây dựng từ hoạt động nghiệp vụ đầy gian khổ và sáng tạo.

Trong cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền (tháng 8/1945), lực lượng CAND đã nhanh chóng chiếm lĩnh, thu hồi được một khối lượng lớn hồ sơ, tài liệu của chế độ cũ. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp mặc dù điều kiện hết sức khó khăn gian khổ nhưng cán bộ, chiến sĩ lực lượng CAND từ Trung ương đến cơ sở luôn quan tâm và có ý thức thu thập tích lũy tài liệu, giữ gìn bảo vệ bảo quản hồ sơ, tài liệu; đã vận chuyển hàng trăm tấn hồ sơ tài liệu từ các nơi bị địch tạm chiếm về căn cứ địa cách mạng an toàn. Công tác hồ sơ đã phục vụ kịp thời công tác phòng ngừa đấu tranh trấn áp bọn phản động, bọn tay sai đế quốc góp phần giữ vững chính quyền cách mạng và đã có nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ chiến đấu quên mình để bảo vệ hồ sơ, tài liệu.

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cùng với các lực lượng nghiệp vụ khác của CAND, lực lượng Hồ sơ đã CAND sớm có mặt trong các đội hình Công an truy kích địch, thu hồi hàng ngàn tấn hồ sơ tài liệu của Mỹ, ngụy. Đây là tài sản vô giá phục vụ hiệu quả công tác đấu tranh chống âm mưu phá hoại của bọn phản động và các thế lực thù địch, đặc biệt là phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống nội gián, bảo vệ chính trị nội bộ, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

Trải qua các giai đoạn lịch sử, lực lượng hồ sơ CAND luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an, tổ chức của lực lượng hồ sơ CAND cũng từng bước được kiện toàn, củng cố và phát huy hiệu quả. Từ một Phòng Hồ sơ trực thuộc Văn phòng Bộ (1957), sau đó là Cục Hồ sơ chung (1968), tiếp đó là Cục Hồ sơ riêng của 02 lực lượng An ninh nhân dân, Cảnh sát nhân dân (1987) và đến nay lực lượng Hồ sơ CAND đã có một hệ thống tổ chức chuyên ngành, thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Lực lượng Hồ sơ CAND tự hào đã có được một đội ngũ cán bộ, chiến sĩ ngày càng trưởng thành về mọi mặt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, giỏi về khoa học công nghệ, thực sự là một trong những lực lượng nghiệp vụ chuyên trách của CAND trong phục vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới.

Với những thành tích xuất sắc đã đạt được trong suốt chiều dài lịch sử 68 năm trên mặt trận thầm lặng nhưng đầy khó khăn, vất vả, lực lượng Hồ sơ CAND đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng Nhất, hạng Nhì và nhiều Huân chương Chiến công các hạng  cho tập thể và hàng trăm huân huy chương các loại cho cán bộ, chiến sĩ toàn lực lượng. Ngoài ra, còn được nhận được nhiều bằng khen, thư khen, cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Công an, thành ủy, tỉnh ủy, thành phố, Ban Tổ chức Trung ương, Viện bảo tàng Hồ Chí Minh, Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh và các ban ngành khác.

Đối với lực lượng Hồ sơ Công an Đắk Lắk: Từ năm 1975, Công an tỉnh đã quan tâm thành lập tổ hồ sơ trực thuộc Văn phòng Tổng hợp - Ty Công an Đắk Lắk. Ngay sau khi được thành lập, lực lượng hồ sơ Công an tỉnh đã thu nhiều tài liệu của Mỹ, ngụy, tiếp nhận lưu trữ hàng chục ngàn hồ sơ các loại; khẩn trương khai thác, lưu trữ, phục vụ tốt các yêu cầu đánh địch trong những ngày đầu mới giải phóng, góp phần tích cực vào việc ổn định tình hình an ninh chính trị của tỉnh lúc bấy giờ. Đồng thời, đã hướng dẫn cho các lực lượng trinh sát lập hồ sơ phục vụ công tác nghiệp vụ.

Năm 1978, Phòng Hồ sơ Công an tỉnh chính thức được thành lập do đồng chí Lê Thị Chương phụ trách, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Giám đốc Công an tỉnh, với chức năng “kiểm tra và hướng dẫn; đăng ký và thống kê; khai thác hồ sơ Mỹ nguỵ và lưu trữ hồ sơ kết thúc do các đơn vị nộp lưu”. Đến năm 1988, do yêu cầu bộ máy cần điều chỉnh cho phù hợp với tình hình mới, Giám đốc Công an tỉnh đã có Quyết định tách Phòng Hồ sơ thành 02 bộ phận: Bộ phận Hồ sơ lực lượng Cảnh sát và Bộ phận Hồ sơ lực lượng An ninh.

Tháng 8/1992, 02 bộ phận hồ sơ lực lượng Cảnh sát và lực lượng An ninh được sáp nhập lại thành Phòng Hồ sơ nghiệp vụ với 05 đội nghiệp vụ.

Ngày 26/02/2009, Giám đốc Công an tỉnh quyết định thành lập Trung tâm Thông tin tội phạm (trực thuộc Phòng Hồ sơ nghiệp vụ Công an tỉnh) theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng Trung tâm thông tin quốc gia về tội phạm đặt tại Cục Hồ sơ nghiệp vụ Cảnh sát và Trung tâm thông tin tội phạm đặt tại phòng Hồ sơ nghiệp vụ thuộc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Mặc dù trải qua nhiều tên gọi khác nhau, song dù trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, các thế hệ lãnh đạo và cán bộ, chiến sĩ làm công tác hồ sơ Công an tỉnh cũng luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh và sự tận tâm, tận tụy với công việc, thầm lặng vượt qua mọi khó khăn, thử thách phục vụ tốt mọi yêu cầu tra cứu của các lực lượng nghiệp vụ, góp phần vào thành tích chiến công chung của lực lượng Công an tỉnh Đắk Lắk.

 Trên lĩnh vực bảo vệ An ninh quốc gia, từ khi thành lập đến nay, lực lượng hồ sơ đã tổ chức bảo quản, khai thác, sử dụng có hiệu quả các loại hồ sơ từ chế độ cũ để lại, qua đó đã giúp các đơn vị nghiệp vụ phát hiện, bóc gỡ và vô hiệu hóa nhiều mạng lưới phản động, cơ sở do địch cài cắm lại.

Qua công tác quản lý, khai thác, bổ sung hồ sơ, tài liệu nghiệp vụ, lực lượng hồ sơ đã góp phần quan trong trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ, bảo vệ bí mật nhà nước. Đặc biệt, trong các kỳ đại hội Đảng, các cuộc bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp, lực lượng Hồ sơ đã phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ tra cứu hàng chục vạn lượt yêu cầu về công tác nhân sự; phát hiện và cung cấp nhiều thông tin, tài liệu về những trường hợp không đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định... góp phần vào thành công chung của các kỳ Đại hội Đảng, bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp, không để cho các thế lực phản động lợi dụng chống phá.

Trên lĩnh vực giữ gìn trật tự an toàn xã hội, lực lượng hồ sơ nói chung, hồ sơ nghiệp vụ cảnh sát nói riêng đã không ngừng được củng cố, kiện toàn. Công tác lập, đăng ký, quản lý hồ sơ đều được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định. Chất lượng hồ sơ nộp lưu ngày càng được nâng cao, nhiều tài liệu có giá trị phục vụ hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm.

Không chỉ phục vụ đắc lực cho công tác nghiệp vụ của lực lượng Công an, lực lượng hồ sơ còn cung cấp nhiều thông tin quan trọng để chứng minh, giải tỏa nhiều băn khoăn, vướng mắc của Nhân dân về chế độ chính sách, bảo vệ quyền lợi chính đáng của công dân, tìm thân nhân cho gia đình có người bị lưu lạc.

Phát huy những thành tích đạt được, từ năm 2010 đến nay, thực hiện các Chỉ thị và Thông tư của Bộ Công an về công tác hồ sơ, Phòng Hồ sơ đã tham mưu cho Giám đốc Công an tỉnh xây dựng và ban hành nhiều kế hoạch, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị nghiệp vụ và Công an địa phương thực hiện nghiêm quy trình, quy định, chế độ công tác hồ sơ an ninh, cảnh sát; gắn chế độ công tác hồ sơ với thực hiện công tác nghiệp vụ cơ bản, điều tra xử lý tội phạm, thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp. Tiếp tục phát huy hiệu quả việc tra cứu “Một cửa” trong cung cấp thông tin, trả lời các yêu cầu của các đơn vị nghiệp vụ cũng như các yêu cầu chính đáng của các cơ quan, tổ chức, công dân, bảo đảm nhanh chóng, chính xác, đầy đủ; không gây phiền hà, sách nhiễu.

Trong bối cảnh “Chuyển mình cùng cuộc cách mạng” khoa học công nghệ đang phát triển, bám sát sự chỉ đạo của Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an, của Đảng ủy, Giám đốc Công an tỉnh, trước yêu cầu, nhiệm vụ và thách thức đang đặt ra, Cấp ủy lãnh đạo Phòng Hồ sơ nghiệp vụ đã đặc biệt coi trọng công tác “Tự học, tự rèn, tự đào tạo”, triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm nâng cao trình độ mọi mặt cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị, nhất là quan tâm tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ, tin học… Thường xuyên nghiên cứu, đổi mới phương pháp lãnh đạo, chấn chỉnh công tác cán bộ, xây dựng cán bộ hồ sơ vừa hồng, vừa chuyên, vừa sắc bén, tinh thông nghiệp vụ, luôn cần mẫn, tận tụy sáng tạo, chủ động, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Đặc biệt, áp dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật hiện đại vào các mặt công tác hồ sơ nghiệp vụ với phương châm “kết nối, chia sẻ phục vụ chuyển đổi số”, từng bước chuyển “Từ thủ công sang điện tử”; chú trọng xây dựng các phần mềm và các ứng dụng đường truyền, ứng dụng thư điện tử mã hóa, bảo mật, cũng như hệ thống thông tin từ hệ thống thẻ, phiếu, hồ sơ đăng ký lập, đăng ký lưu trữ để xây dựng, củng cố hệ thống CSDL nghiệp vụ phục vụ cho công tác tra cứu, trả lời các thông tin về tiền án, tiền sự trực tuyến, thống kê hồ sơ nghiệp vụ…đảm bảo nhanh, chính xác, kịp thời các mặt công tác; góp phần đảm bảo độ bền vững của hồ sơ tài liệu về thời gian lưu trữ, tiết kiệm thời gian tìm kiếm, tra cứu thông tin, nghiên cứu tài liệu phục vụ công tác.

Lãnh đạo Công an tỉnh chỉ đạo công tác số hóa tại Phòng Hồ sơ nghiệp vụ

Cùng với cả nước, triển khai sắp xếp tinh gọn bộ máy Công an địa phương theo mô hình không tổ chức Công an cấp huyện, dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo Công an tỉnh, Phòng Hồ sơ nghiệp vụ đã triển khai đồng bộ công tác tiếp nhận các loại hồ sơ và trang thiết bị phục vụ công tác hồ sơ của công an cấp huyện; phối hợp tổ chức tập huấn công tác quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp phiếu lý lịch tư pháp.

Với những thành tích đạt được, lực lượng Hồ sơ nghiệp vụ Công an tỉnh đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương chiến công Hạng ba, Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh, Bộ Công an tặng Bằng khen, Giám đốc Công an tỉnh tặng nhiều Giấy khen và nhiều cá nhân có thành tích xuất sắc được các cấp khen thưởng. Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao của Đảng, Nhà nước, Bộ Công an, của tỉnh Đắk Lắk và của Đảng uỷ, lãnh đạo Công an tỉnh đối với những thành tích xuất sắc mà lực lượng Hồ sơ nghiệp vụ Công an tỉnh đã đạt được trong thời gian qua.

Vinh dự và tự hào về những thành tích, chiến công đạt được. Những ngày này, Cấp ủy, lãnh đạo, CBCS Phòng Hồ sơ nghiệp vụ đang ra sức thi đua lập thành tích chào mừng kỷ niệm ngày truyền thống và các ngày lễ lớn của đất nước. Trong đó, tập trung xây dựng các chương trình, kế hoạch công tác, đẩy mạnh các phong trào thi đua, chú trọng làm tốt công tác tham mưu cho Đảng ủy, Giám đốc Công an tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo toàn lực lượng triển khai thực hiện có hiệu quả công tác hồ sơ nghiệp vụ, phục vụ đắc lực, hiệu quả các mặt công tác.

Lãnh đạo Phòng Hồ sơ nghiệp vụ theo mô hình tổ chức mới

Hội Phụ nữ cơ sở Phòng Hồ sơ nghiệp vụ hưởng ứng tuần lễ áo dài

Nhìn lại chặng đường đã qua, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ lực lượng Hồ sơ nghiệp vụ Công an tỉnh Đắk Lăk có thể tự hào về lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Nhân dân và lực lượng CAND; luôn nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, đoàn kết, thống nhất, chung sức, đồng lòng, không ngừng phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng; thầm lặng vượt qua bao khó khăn, thử thách vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, Nhà nước, ngành và Nhân dân giao phó, góp phần tích cực sau mỗi chiến công, thành tích của lực lượng Công an tỉnh Đắk Lắk trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh./.