Diễn biến ngày càng phức tạp của các loại tội phạm và vi phạm pháp luật hiện nay, đã và đang đặt ra cho cấp uỷ, chính quyền các cấp, trong đó có lực lượng Công an yêu cầu cần thiết phải tăng cường, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về ANTT tại địa bàn cơ sở. Trong đó cần coi trọng vị trí, vai trò của các lực lượng đang tham gia thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT ở cơ sở và yêu cầu đặt ra là phải tăng cường và nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của các lực lượng chuyên trách cũng như phải huy động được quần chúng tham gia bảo vệ ANTT; xây dựng được nền an ninh nhân dân gắn với thế trận an ninh nhân dân để giải quyết kịp thời các vụ việc liên quan đến ANTT và giữ vững ANTT ngay từ địa bàn cơ sở là yêu cầu cần thiết, qua đó nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về ANTT tại địa bàn cơ sở.

Trước yêu cầu cấp bách đó, Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 28/11/2023 gồm 5 chương, 33 điều. Luật này quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức, hoạt động, quan hệ công tác, xây dựng lực lượng, bảo đảm điều kiện hoạt động và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức đối với lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Ngay khi Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở có hiệu lực từ ngày 01/7/2024, toàn quốc sẽ có khoảng 82.213 Tổ bảo vệ ANTT; 286.216 thành viên.

Có thể thấy, việc Quốc hội ban hành Luật này xuất phát từ nhận thức rất rõ ràng, xuyên suốt là mọi vấn đề, sự việc đều xuất phát và nảy sinh từ cơ sở; đồng thời xác định lực lượng Công an xã bán chuyên trách, lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng là người ở địa phương nên nắm rõ các thông tin về địa bàn, về các mối quan hệ làng xã, dòng họ… việc sử dụng lực lượng này tham gia đảm bảo ANTT là hết sức cần thiết và hoàn toàn phù hợp. Với quy định rất cụ thể Luật đề cập về chức năng, nhiệm vụ, quyền lợi và nghĩa vụ của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở sẽ là hành lang pháp lý quan trọng để lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở phát huy được hiệu quả, huy động tối đa nguồn lực con người vào công tác đảm bảo an ninh, trật tự, góp phần củng cố vững chắc thế trận an ninh nhân dân, nền quốc phòng toàn dân ngay tại địa bàn cơ sở.