Điện thoại thông minh là một phần không thể thiếu trong thời đại ngày nay. Phần lớn các công việc và giao dịch của mọi người được thực hiện thông qua các thiết bị kỹ thuật số. Tại Việt Nam, những người từ 65 tuổi trở lên đang có xu hướng sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng nhiều hơn để đọc tin tức, giải trí và liên lạc với người thân. Nhu cầu mua sắm và thanh toán trực tuyến của người cao tuổi, hưu trí ngày một tăng cũng khiến họ trở thành mục tiêu mới của kẻ xấu. Theo thống kê, có 4 loại hình lừa đảo phổ biến nhất nhắm vào người cao tuổi, hưu trí là lừa đảo tình ái; lừa đảo mua sắm trực tuyến qua hệ thống giả mạo; giả danh nhân viên chăm sóc khách hàng tặng quà, mời khám sức khỏe, phát thuốc miễn phí hay “tour tham quan 0 đồng”; sử dụng công nghệ Deepfake, thông qua video call để giả dạng hình ảnh và giọng nói người thân (con cháu làm ăn xa) để nhờ chuyển tiền nhằm chiếm đoạt tài sản.

Theo Trung tâm Giám sát An toàn Không gian mạng Quốc gia thống kê vào tháng 6/2023, tỷ lệ người cao tuổi, hưu trí bị tội phạm mạng nhắm đến chiếm 23% số vụ việc tiếp nhận; tuy nhiên, thiệt hại các đối tượng gây ra lên tới gần 43%. Người cao tuổi, hưu trí thường có sẵn khoản tiền tiết kiệm, tích góp sau thời gian dài làm việc và có xu hướng hạn chế tiếp cận công nghệ, thông tin báo chí liên quan đến tội phạm.

Có rất nhiều nguyên nhân khiến người cao tuổi, hưu trí bị nhắm đến bởi các đối tượng công nghệ cao tinh vi hiện nay. Một trong những nguyên nhân gốc rễ của vấn đề là người cao tuổi, hưu trí thường sống cô đơn, không được con cháu, người thân quan tâm thường xuyên do con cháu phải làm ăn xa. Chỉ cần một cuộc điện thoại “chuyên nghiệp”, từ một người có thái độ niềm nở có thể lừa gạt nạn nhân bằng những ngôn từ quan tâm, cảm giác gần gũi. Một lý do khác khiến người cao tuổi, hưu trí dễ mắc bẫy lừa đảo chính là cảm giác bất an về tài chính. Trải qua những giai đoạn khó khăn của cuộc sống, họ có thể lo sợ rằng khoản tiết kiệm hiện tại hoàn toàn có nguy cơ mất đi trong nay mai, hoặc không có đủ tiền để sống no đủ dài lâu. Điều đó có thể đẩy họ vào cám dỗ kiếm thêm càng nhiều tiền càng tốt khi không còn nguồn thu nhập nào khác, hoặc đơn giản là tội phạm luôn biết cách đánh vào lòng tham của con người.

Các đối tượng “dụ dỗ” cung cấp thông tin thẻ ngân hàng công nghệ giả mạo người dùng được đối tượng xấu lợi dụng triệt để

Sau khi biết mình bị lừa, các nạn nhân thường cảm thấy tiêu cực, xấu hổ, chán nản nên tìm cách che giấu việc mình bị lừa. Theo các chuyên gia tâm lý học, các thành viên trẻ tuổi trong gia đình nên dành thời gian quan tâm đến người cao tuổi, hưu trí để nhận ra những yếu tố bất thường. Đồng thời, con cháu nên nói chuyện với người cao tuổi, hưu trí về những tình huống lừa đảo có thể gặp phải và cách phòng tránh; nên nhắc nhở người cao tuổi, hưu trí tuyệt đối không truy cập các trang thông tin không chính thống; không cài đặt các phần mềm, ứng dụng từ các nguồn không tin cậy; không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và các tài khoản khác của mình cho bất kỳ ai qua điện thoại, mạng xã hội và các kênh, diễn đàn trực tuyến./.