Dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự (ANTT) ở cơ sở đã được Chính phủ giao cho Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, xây dựng để Chính phủ trình Quốc hội thông qua. Đây là dự án luật quan trọng, góp phần thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về ANTT, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong công tác bảo đảm ANTT, nhất là tại địa bàn cơ sở, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thời gian qua, việc xây dựng Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được thực hiện theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản pháp luật. Trong quá trình xây dựng Luật có rất nhiều ý kiến tham gia đóng góp, đặc biệt là ý kiến của đại biểu Quốc hội, trong đó có nhiều ý kiến thống nhất, có ý kiến chưa thống nhất. Do đó, Chính phủ đã giao Bộ Công an tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện hồ sơ dự án Luật. Tuy nhiên, một số đối tượng cơ hội chính trị và các cá nhân vì động cơ sai lệch đã tăng cường các hoạt động tuyên truyền xuyên tạc, chống phá Dự án Luật như Đài Á châu tự do (RFA) đăng tải, phát tán một số nội dung xuyên tạc rằng Nhà nước muốn tạo ra một mạng lưới chân rết quần chúng sát với từng người dân, để nắm được từng chân tơ kẽ tóc, rồi nắm được mọi hoạt động tiềm ẩn nên gây nguy hại cho dân, lực lượng này sẽ sinh ra những hệ lụy như trấn áp, lộng quyền... Cũng như trước đây khi Quốc hội triển khai xây dựng Luật An ninh mạng, chúng xuyên tạc rằng Luật An ninh mạng xâm phạm quyền riêng tư; xâm phạm quyền tự do ngôn luận, quyền công dân; luật này sẽ cướp đi quyền sử dụng internet của người dân và hạn chế các quan hệ quốc tế, kiềm chế sự phát triển của Việt Nam... thế nhưng sau khi Luật An ninh mạng ban hành và có hiệu lực thi hành, thực tế đã chứng minh được tính hiệu quả, tạo môi trường không mạng trở nên văn hóa, lành mạnh hơn; hàng trăm bài viết với thông tin thất thiệt đã bị xử lý nghiêm theo quy định; đời tư cá nhân được bảo vệ; hoạt động kinh doanh trên môi trường mạng được đảm bảo, cạnh tranh lành mạnh...

Có thể nhận thấy rõ ràng những luận điệu xuyên tạc các dự án Luật nhằm dẫn dắt, hướng lái dư luận, tạo ra nhận thức lệch lạc, suy giảm niềm tin, kích động tâm lý, thái độ phản đối, chống phá đối với dự án Luật, sâu xa hơn là chống phá chế độ, Đảng và Nhà nước.

Để đấu tranh, phản bác lại các quan điểm, luận điệu xuyên tạc trên, Bộ Công an đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức nhiều Hội nghị, Hội thảo lấy ý kiến các nhà khoa học, chuyên gia và quần chúng nhân dân; qua đó đã khẳng định việc ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là hết sức cần thiết, đáp ứng yêu cầu khách quan, thể hiện ở các điểm sau:

Một là, Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở ra đời nhằm cụ thể hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, nổi bật bằng các văn bản: Nghị quyết số 51-NQ/TW ngày 05/9/2019 của Bộ Chính trị về chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, Chỉ thị số 09-CT/TW ngày 01/12/2011 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc... trong đó mới nhất và tựu chung nhất là Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 16/3/2022 của Bộ Chính trị về “đẩy mạnh xây dựng lực lượng CAND thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”. Việc xây dựng dự thảo Luật, lấy ý kiến các nhà khoa học, các cơ quan chức năng trước khi hoàn thiện để Chính phủ trình Quốc hội thảo luận, thông qua nhằm đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi thực tiễn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đảm bảo ANTT ở địa bàn cơ sở.

Hai là, thực tiễn hiện nay, cùng với lực lượng CAND, trên địa bàn cấp xã có sự tham gia của 03 lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là: Công an xã bán chuyên trách, dân phòng và bảo vệ dân phố, tổ nhóm ANND; về cơ bản đây đều là lực lượng quần chúng do UBND cấp xã thành lập, quản lý, duy trì hoạt động, hỗ trợ lực lượng Công an trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT ở địa bàn cấp xã. Mặc dù vậy, hiện nay mỗi nơi từ tên gọi cũng chưa được thống nhất, đến tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng không rõ ràng, quy định ở các văn bản khác nhau; một số nội dung quy định chồng chéo với vị trí, chức năng của lực lượng Công an chính quy tại cơ sở, nhất là sau khi Bộ Công an triển khai tổ chức Công an xã chính quy trong cả nước theo quy định tại Luật CAND năm 2018. Vì vậy, cần thống nhất quy định của pháp luật, quy định rõ vị trí chính trị, pháp lý của 03 lực lượng này.

Ba là, do thiếu hành lang pháp lý, thực tiễn tổ chức và hoạt động của các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở thời gian qua đã bộc lộ nhiều vướng mắc bất cập, nhất là về chính sách, pháp luật. Các quy định hiện hành về tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được đề cập ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau; do nhiều cơ quan có thẩm quyền ban hành. Các quy định về thẩm quyền thực hiện một số nhiệm vụ bảo vệ ANTT, phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ bị chồng lấn giữa các lực lượng. Quy định về chế độ, chính sách; điều kiện đảm bảo về cơ sở vật chất, trang, thiết bị hoạt động của các lực lượng này còn thiếu, chưa thống nhất... Điều này đã gây ra nhiều khó khăn trong lãnh đạo, quản lý, duy trì, củng cố, phát huy vai trò của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, làm giảm hiệu quả hoạt động.

Bốn là, bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 và thi hành các quy định của Hiến pháp năm 2013 về bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Hiện nay, 03 lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đang được điều chỉnh bởi các văn bản dưới Luật. Theo quy định của Hiến pháp, các hoạt động liên quan đến hạn chế quyền công dân phải được quy định bằng Luật, trong khi đó, hoạt động của lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở thường xuyên có những hoạt động liên quan đến hạn chế quyền của công dân nên phải quy định bằng Luật để thực hiện nghiêm Hiến pháp.

Năm là, thực tế cho thấy, địa bàn cấp xã ở nước ta chiếm khoảng 80% diện tích cả nước, ở nhiều địa phương địa bàn các xã là vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng tôn giáo, dân tộc thiểu số..., diện tích rộng, dân cư vừa tập trung theo các buôn, bản, làng, ấp... vừa trải khắp trên địa bàn rộng; phần lớn những vụ việc vi phạm liên quan đến yếu tố nước ngoài, tội phạm có tổ chức, tội phạm sử dụng công nghệ cao, bảo kê cho vay nặng lãi... vốn chỉ xảy ra nhiều ở địa bàn đô thị, nay đã có chiều hướng phát sinh, gia tăng nhanh ở địa bàn cấp xã trong khi đó số lượng cán bộ Công an xã chính quy còn rất hạn chế (phần lớn từ 5-7 cán bộ), khối lượng công việc nhiều, cả lĩnh vực nghiệp vụ An ninh và Cảnh sát, do đó, sự tham gia hỗ trợ của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là rất cần thiết, điển hình như trong đại dịch Covid-19, các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đã và đang thực hiện có hiệu quả, là lực lượng tuyến đầu cùng với lực lượng nòng cốt Y tế, Công an, Quân đội... trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm ANTT, hỗ trợ đắc lực người dân phòng, chống dịch bệnh.

Như vậy, với mục tiêu, ý nghĩa như trên, việc ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là thật sự cần thiết và đáp ứng yêu cầu thực tiễn khách quan, có ý nghĩa quan trọng trong xây dựng, củng cố các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về ANTT, phục vụ hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ hiệu quả công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Những quan điểm lệch lạc, sai trái, chống phá việc nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở cần phải được đấu tranh, ngăn chặn kịp thời.

(Tham khảo từ nguồn bài viết đăng trên Báo Công an nhân dân Online kết quả tham mưu của Phòng PX01 trong công tác xây dựng lực lượng Công an xã chính quy trên địa bàn tỉnh).